Prof. dr. R. (René) Bernards

Prof. dr. R. (René) Bernards, Moleculair bioloog aan het Nederlands Kanker Instituut - Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis en de Universiteit Utrecht. Hij ontwikkelde drie innovatieve genetische technologieën om het proces van celdeling te bestuderen en ontdekte een patroon van genexpressie dat uitzaaiingen van borstkanker voorspelt.

Bernards, René - 2005.jpg
Prof. dr. R. (René) Bernards Moleculaire biologie, Nederlands Kanker Instituut - Anthoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (NKI-AvL) en Universiteit Leiden, Spinozalaureaat 2005 (credits: NWO/Arie Wapenaar)

René Bernards (1953) is hoofd Moleculaire Carcinogenese aan het Nederlands Kanker Instituut-Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis en deeltijdhoogleraar Moleculaire Carcinogenese aan de Universiteit Utrecht.

Professor Bernards ontving de NWO-Spinozapremie voor zijn grensverleggende werk op het gebied van de moleculaire biologie en diagnostiek van kanker.

René Bernards (Bussum, 4 januari 1953) studeerde in 1980 cum laude af in de medische biologie aan de Universiteit van Amsterdam en promoveerde in 1984 cum laude aan de Universiteit Leiden. Daarna werkte hij zeven jaar in de Verenigde Staten, eerst aan het Massachusetts Institute of Technology en later als assistant professor aan Harvard University. In 1992 ontving Bernards een Pionier-subsidie van NWO en werd hoofd van de afdeling Moleculaire Carcinogenese van het Nederlands Kanker Instituut/Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis (NKI-AvL). De Universiteit Utrecht benoemde hem in 1994 tot deeltijdhoogleraar.

René Bernards bestudeert met innovatieve moleculaire en cellulaire technieken fundamentele processen in de cel. Hoe kiest een cel tussen gecontroleerde celdood (apoptosis) en veroudering, of tussen niet meer kunnen delen of juist ongebreideld delen? Zijn groep ontwikkelde drie belangrijke nieuwe technologieën die inmiddels in verschillende onderzoeksgebieden worden toegepast. Zo ontdekte hij met de zogeheten DNA micro-array techniek een patroon van genexpressie dat met grote nauwkeurigheid voorspelt of een patiënte met borstkanker uitzaaiingen zal ontwikkelen. Ook ontwikkelde hij technieken voor het blokkeren van processen in de cel met RNAi en methoden om op grote schaal nieuwe functies toe te voegen aan de cel.

Bernards werk kenmerkt zich door een zeer grote inventiviteit om experimenteel moeilijke zaken op te lossen. Zijn nieuwe benaderingen zijn echter geen doel op zich, maar middelen om inzicht in het ontstaan van kanker en mogelijke therapieën te vergroten. Bernards heeft de capaciteit zeer fundamenteel onderzoek te doen op een breed front, maar is ook conceptueel uitstekend. Zijn werk is van belang voor de moleculaire biologie, de celbiologie en de moleculaire geneeskunde.

Als tweede onderzoeker in Nederland kreeg Bernards in 2004 de Josephine Nefkens Prijs voor kankeronderzoek. Bijna een vijfde van al zijn publicaties verscheen in de toonaangevende tijdschriften Nature, Science en Cell. Bovendien werkte hij mee aan 15 octrooien en richtte in 2003 het biotechnologiebedrijf Agendia op, dat nieuwe onderzoekstechnieken inzet bij de ontwikkeling van kankergeneesmiddelen en bij de behandeling van kanker.

Bernards besteedt veel aandacht aan de selectie en opleiding van de juiste onderzoekers voor zijn groep. Twee van zijn postdocs hebben inmiddels zelf een onafhankelijke positie verworven bij het NKI-AvL. Zijn promovendi komen terecht bij internationale topgroepen, en sommige van zijn leerlingen worden gezien als toponderzoekers van de toekomst.

Referenten noemden Bernards één van de prominente leiders in de biomedische onderzoekswereld. Gezien zijn productiviteit in de afgelopen vijf jaar, is de verwachting dat René Bernards met zijn Spinozageld zeer exploratieve routes zal inslaan waarmee hij een grote sprong voorwaarts kan maken in het kankeronderzoek.