Prof. dr. M. (Marcel) Dicke

Ecologisch entomoloog, Wageningen Universiteit, Spinozalaureaat 2007

Dicke, Marcel - 2007.jpg

Marcel Dicke (1957) is hoogleraar Entomologie aan Wageningen Universiteit.

Professor Dicke ontving de NWO-Spinozapremie 2007 voor zijn ecologische onderzoek naar de interactie tussen planten en insecten. Hij ontdekte onder andere dat planten in noodsituaties geurstoffen op maat maken om de vijanden van hun vijanden te lokken.

Marcel Dicke (28 november 1957, Dordrecht) studeerde in 1982 cum laude af in de biologie aan de Universiteit Leiden. Na een periode als leraar te hebben gewerkt, promoveerde hij in 1988 wederom cum laude aan Wageningen Universiteit. Van 1997 tot 2001 bekleedde hij de Uyttenboogaart-Eliasenleerstoel bij de leerstoelgroep Entomologie, waar hij sinds 2002 hoogleraar is. In datzelfde jaar ontving Dicke van NWO een Vici-subsidie. In 2006 viel hem de prestigieuze Britse Rank Prize ten deel.

Marcel Dicke is een pionier op het gebied van de zogeheten tritrofe interacties: plant – plantenetend insect – roofinsect. Hij deed zijn eerste baanbrekende ontdekking rond 1986. In die tijd wist men dat planten zich tegen planteneters (insecten en mijten) verdedigen door gifstoffen af te scheiden.

Dicke toonde aan dat planten ook vluchtige stoffen afscheiden om roofmijten te lokken, die op hun beurt plantetende mijten aanvallen. Dit eerste werk opende een nieuw onderzoeksgebied binnen de ecologie, dat van de tritrofe interacties. In 1988 was het Dicke die hierover als eerste publiceerde.

Dicke is een heel actief onderzoeker met wijd uiteenlopende activiteiten. Zijn werk is zeer multidisciplinair: hij bestudeert de insecten van gen tot gemeenschap. Naast kasexperimenten doet hij ook experimenten in het veld. Hij is een vooraanstaand reviewer en organisator, en daardoor breed bekend en gewaardeerd. Nationale en internationale bekendheid kreeg hij door zijn originele publicaties – onder andere in Nature en Science – overzichtsartikelen en lezingen. Van zijn bijna 300 publicaties behoren er verschillende tot de best geciteerde artikelen van de betreffende tijdschriften.

Marcel Dicke is een innovator, die een enthousiast team heeft opgebouwd. Sinds zijn eerste ontdekking startte hij elke vijf jaar een nieuwe golf in de ecologie van insect-plantrelaties. Hij test originele hypothesen uit en slaat een brug tussen theorie en praktijk. De fundamentele inzichten die hij verkrijgt, zijn onder andere nuttig voor de plantenveredeling en biologische bestrijding. Zo draagt zijn onderzoek bij aan het terugdringen van het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de land- en tuinbouw.

De ecologisch entomoloog zet zich als geen ander in voor de maatschappelijke vertaling van zijn onderzoek. Hij betrekt niet alleen bedrijven bij zijn wetenschappelijk werk, maar levert ook veelvuldig bijdragen aan populair-wetenschappelijke boeken en tijdschriften. In 2006 wisten Dicke en zijn team met de winnende inzending voor de Academische Jaarprijs 'Wageningen, City of Insects' meer dan 20.000 bezoekers te interesseren voor het wetenschappelijk onderzoek naar insecten.

Marcel Dicke is kortom een inventief, origineel onderzoeker met een uitzonderlijk talent voor het vertalen van zijn onderzoek naar praktijk en publiek. Bovendien is hij een uitstekend docent, die door zijn vele studenten en promovendi op handen wordt gedragen. De jury verwacht dat hij met zijn NWO-Spinozapremie de komende jaren baanbrekende ontdekkingen zal doen, die hij vervolgens met ongekende flair zowel voor gebruikers als voor geïnteresseerd publiek toegankelijk zal maken.