Prof. dr. J.L. (Jan Luiten) van Zanden

Prof. dr. J.L. (Jan Luiten) van Zanden, Economische en sociale geschiedenis, Universiteit Utrecht en Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG-KNAW) zette de complete Nederlandse economische geschiedenis op de internationale kaart en behoort mondiaal tot de top in zijn vakgebied.

Zanden, Jan Luiten van - 2003.jpg
Prof. dr. J.L. (Jan Luiten) van Zanden Economische en sociale geschiedenis, Universiteit Utrecht en Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG-KNAW), Spinozalaureaat 2003 (credits: NWO/Ivar Pel)

Jan Luiten van Zanden (1955) is hoogleraar economische en sociale geschiedenis aan de Universiteit Utrecht en onderzoeker aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG-KNAW) te Amsterdam.

Professor Jan Luiten van Zanden ontving de Spinozapremie 2003 onder andere voor het internationaal op de kaart zetten van de complete Nederlandse economische geschiedenis en voor het voortreffelijk leiden van grote onderzoeksprojecten.

Jan Luiten van Zanden (25 november 1955) is vanaf 1992 hoogleraar economische en sociale geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Sinds 2001 combineert hij zijn hoogleraarschap met werk als senioronderzoeker bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis. In 1981 studeerde Van Zanden cum laude af in de economie aan de Vrije Universiteit. In 1985 promoveerde hij cum laude in Wageningen op onderzoek naar de economische ontwikkeling van de Nederlandse landbouw in de negentiende eeuw. Vervolgens werkte Van Zanden twee jaar aan de Erasmus Universiteit. In 1987 benoemde de VU hem tot hoogleraar en in 1992 verhuisde hij naar de UU.

Van Zanden heeft de complete Nederlandse economische geschiedenis, dus niet alleen die van de Gouden Eeuw, op de internationale kaart gezet. Hij behoort mondiaal tot de top in zijn vakgebied. Hij is wellicht de nummer één van het continent en zeker de beste in Nederland. Van Zanden neemt met veel gezag deel aan alle grote internationale debatten in zijn vakgebied. Zo ook in het debat over het wonder van de Gouden Eeuw, het 'Dutch miracle', dat hij overigens behoorlijk nuanceert.

Van Zanden brak internationaal door met hulp van een Pioniersubsidie van NWO. Tussen 1990 en 2000 leidde hij met het geld een groot project dat de nationale rekeningen van Nederland reconstrueerde uit de tijd dat er nog geen nationale rekeningen waren. Het onderzoek toonde hoe productie, inkomen en bestedingen zich ontwikkelden tussen 1800 en 1940. Van Zanden onthulde onder andere dat de welvaart tijdens de industriële revolutie eerst afnam terwijl er toch veel harder en langer gewerkt werd. Pas vanaf het midden van de negentiende eeuw begon de welvaart te stijgen.

Van Zandens methode van gegevensonderzoek werd dé standaard onder historici wereldwijd. Zijn database met prijzen en lonen was een van de eerste die voor iedereen toegankelijk was. Inmiddels zijn ook onderzoekers in Zweden, Spanje, Italië en Indonesië begonnen met het reconstrueren van nationale rekeningen naar Van Zandens model.

Van Zandens huidige onderzoek heeft betrekking op de economische ontwikkeling van Nederland tussen 1300 en 1800 en op die van Indonesië tussen 1800 en 2000. Hij beziet de ontwikkeling steeds vanuit een internationale context. De verwachting is dat Van Zanden met de Spinozapremie nieuwe lijnen van onderzoek zal uitzetten en een goede equipe van wetenschappers rond zich zal verzamelen. Die groep zal hij stimuleren en begeleiden met wetenschappelijke en organisatorische bekwaamheid.