Prof. dr. ir. J.S. (Jaap) Sinninghe Damsté

Prof. dr. ir. J.S. (Jaap) Sinninghe Damsté, Aardwetenschapper aan het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee en aan de Universiteit Utrecht. Zijn onderzoek met chemische fossielen herschreef de theorieën over koolstofkringloop en zwavelcyclus.

Sinninghe Damsté, Jaap - 2004.jpg
Prof. dr. J.S. (Jaap) Sinninghe Damsté Biogeochemie en Toxicologie, Koninklijk Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) en Universiteit Utrecht, Spinozalaureaat 2004 (credits: NWO/Arie Wapenaar)

Jaap Sinninghe Damsté (1959) is hoofd afdeling Mariene Biogeochemie en Toxicologie van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee en hoogleraar moleculaire paleontologie aan de Universiteit Utrecht.

Professor Sinninghe Damsté ontving de NWO-Spinozapremie onder meer voor zijn biologisch, geologisch en chemisch werk aan fossiele moleculen in sedimenten.

Jaap Sinninghe Damsté (Baarn, 1 januari 1959) is sinds 2002 hoofd van de afdeling Mariene Biogeochemie en Toxicologie van het Koninklijk NIOZ, het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee. Daarnaast is hij vanaf 2003 hoogleraar moleculaire paleontologie aan de Universiteit Utrecht. In 1984 studeerde Sinninghe Damsté cum laude af in de analytische milieuchemie aan de Technische Universiteit Delft. In 1988 promoveerde hij in de organische geochemie eveneens cum laude en eveneens in Delft. In 1993 ontving Sinninghe Damsté van NWO een Pionier-subsidie. Hij verliet Delft en bouwde aan zijn eigen onderzoeksgroep bij het Koninklijk NIOZ op Texel. Sinds 1993 is Sinninghe Damsté eveneens verbonden aan de Universiteit Utrecht.

Sinninghe Damsté is een moleculair biogeochemicus. Hij bestudeert sediment ofwel afzettingsgesteente. Sinninghe Damsté analyseert in het sediment specifieke organische componenten, zogenaamde chemische fossielen. Hiermee reconstrueert hij het leven en het klimaat van vroeger tijden. De chemische fossielen vormen onder andere een soort biologische oerthermometer en verlenen inzicht in de microbiële evolutie op aarde.

Sinninghe Damstés onderzoek met chemische fossielen is van wereldklasse en heeft geleid tot belangrijke nieuwe inzichten. Zo moesten dankzij zijn promotieonderzoek de theorieën over de wereldwijde koolstofkringloop en zwavelcyclus worden herzien. Dat kwam doordat Sinninghe Damsté grote aantallen nieuwe organische zwavelverbindingen ontdekte in sedimenten en aardolie. Later in zijn loopbaan vond Sinninghe Damsté dat archaea, ook wel 'oerbacteriën' genoemd, niet alleen op extreme plaatsen voorkomen, maar wijdverspreid zijn. Bovendien bleken de archaea net als planten te groeien op kooldioxide en dat had opnieuw gevolgen voor de theorie over de koolstofkringloop.

Volgens kenners is Sinninghe Damsté 'een spin in het web van de biogeochemie' en leidt hij een van 's werelds beste onderzoeksgroepen op dit gebied. Sinninghe Damsté is een van de voortreffelijkste en meest inspirerende onderzoekers van zijn generatie. Hij heeft ruim driehonderd publicaties op zijn naam staan waarvan zo'n twintig in Science en Nature. Zijn prestaties en veelzijdige interesse gecombineerd met zijn productiviteit en leeftijd rechtvaardigen hoge verwachtingen voor de toekomst.