Prof. dr. ir. B.J.G. (Ben) Scheres

Moleculair geneticus, Universiteit Utrecht, Spinozalaureaat 2006

Scheres, Ben - 2006.jpg

Ben Scheres (1960) is hoogleraar Moleculaire Genetica aan de Universiteit Utrecht.

Professor Scheres ontving de NWO-Spinozapremie voor zijn grote bijdragen aan het begrip van celontwikkeling bij planten, en met name voor zijn nieuwe inzichten in de rol van stamcellen bij wortelontwikkeling. 

Ben Scheres (10 juli 1960, Echt) studeerde plantenziektekunde aan Wageningen Universiteit, alwaar hij in 1990 promoveerde. Na als postdoc bij het laboratorium voor genetica in Gent (België) te hebben gewerkt, startte hij in 1990 als universitair docent bij de Universiteit Utrecht. In 1999 werd hij daar benoemd tot bijzonder hoogleraar Ontwikkelingsgenetica van Planten. Vlak hiervoor ontving hij een Jonge Chemici prijs en een Pionierssubsidie van NWO. De American Botanical Society kende hem in 2000 de zeer prestigieuze Siron Pelton Award toe en in 2004 werd hij verkozen tot lid van de KNAW.

Sinds 2005 is de bioloog hoogleraar Moleculaire Genetica in Utrecht.

Ben Scheres onderzoekt de manier waarop planten zich ontwikkelen vanuit hun genetische blauwdruk. Als modelsoort bestudeert hij de zandraket. Hij ontdekte welke rol stamcellen spelen bij patroonvorming en groei van de wortel. Met succes toonde hij aan dat veel mechanismen in planten nauw verwant zijn aan processen in dieren.

Ook ontwikkelde Scheres een methode om met een laser individuele cellen binnen de groeiende wortel te doden, en te bestuderen hoe de functie van de gedode cellen door anderen overgenomen werd. Gecombineerd met het gericht uitschakelen van bepaalde genen, levert dit informatie op over welke cellen verantwoordelijk zijn voor welk proces.

Niet alleen op het gebied van plantenbiologie, maar ook op dat van de dierlijke ontwikkelingsbiologie is Ben Scheres een veelgevraagd spreker. Met een relatief kleine groep medewerkers heeft hij in een betrekkelijk korte periode een indrukwekkende publicatielijst opgebouwd. De impact van zijn werk is uitzonderlijk groot. Hij is houder van twee patenten, die beiden commercieel worden geëxploiteerd. Zijn resultaten en illustratieve figuren worden in meerdere tekstboeken gebruikt. De bioloog is, als coördinator of deelnemer, betrokken bij zeer veel voor zijn onderzoek relevante Europese projecten.

Ben Scheres heeft een uitzonderlijk talent om creatief en origineel onderzoek te combineren met lange-termijnanalyses en uitdagende hypotheses. Hij is een originele denker met een brede belangstelling, waardoor hij bruggen weet te bouwen tussen verschillende specialisaties. Hij kan zijn ideeën en resultaten uitstekend visualiseren, in een bredere context plaatsen en overbrengen op anderen. Hiernaast is hij een inspirerend docent, spreker en groepsleider. Zijn medewerkers praten met veel bewondering en affectie over hem.

Naar verwachting zal Scheres zijn Spinozapremie aanwenden om jonge onderzoekers meer ruimte te geven voor verdere ontplooiing. Scheres heeft grote ambities en heeft in het verleden genoeg van zijn kunnen laten zien om alle vertrouwen te hebben in zijn plannen. Vele studenten, promovendi en postdocs zullen de kans krijgen de komende jaren met hem mee te groeien. Ben Scheres is, zoals een referent dat treffend zei, 'een energieke persoonlijkheid met een grote toekomst'.