Prof. dr. E.A.J.M. (Els) Goulmy

Prof. dr. E.A.J.M. (Els) Goulmy, Transplantatie-biologie, Universiteit Leiden en Leids Universitair Medisch Centrum leverde baanbrekend werk in het ontrafelen van de betekenis van transplantatie-antigenen (non-HLA minor antigens) en behoort internationaal tot de top op het gebied van weefseltypering bij de mens.

Goulmy, Els - 2002.jpg
Prof. dr. E.A.J.M. (Els) Goulmy Transplantatie-biologie, Universiteit Leiden en Leids Universitair Medisch Centrum, Spinozalaureaat 2002 (credits: NWO/Ivar Pel)

Els Goulmy (1946) is hoogleraar in de Transplantatiebiologie, in het bijzonder de Minor Histocompatibiliteits-antigenen, aan de Universiteit Leiden en het Leids Universitair Medisch Centrum.

Professor Els Goulmy ontvangt de Spinoza-premie vanwege haar baanbrekende werk in het ontrafelen van de betekenis van transplantatie-antigenen (non-HLA minor antigens).

Els Goulmy behoort internationaal tot de top op het gebied van weefseltypering bij de mens. Ze is één van de leiders op het terrein van de non-HLA minor antigens. Dit zijn antigenen die vroeger niet belangrijk werden geacht bij reacties tussen transplantaat en ontvanger. Inmiddels weten we dankzij het werk van Goulmy, dat deze onbelangrijke geachte antigenen wel degelijk een grote rol spelen bij de mens.

Iedereen kent het menselijke afweersysteem in de vorm van witte bloedlichaampjes. Medici noemen dit het Humaan Leukocyt Antigeensysteem (HLA). Transplantaties kunnen echter mislukken, zelfs als het HLA van ontvanger en donor perfect overeenkomen. Dit komt dan doordat de 'minder belangrijke' antigenen (de minor antigens) van ontvanger en donor niet overeenstemmen. Die gevallen hebben dikwijls de dood tot gevolg.

De 'minder belangrijke antigenen' zijn in de jaren zeventig van de vorige eeuw ontdekt bij muizen. Goulmy toonde aan dat deze antigenen bij de mens een cruciale rol spelen. Daarnaast bewees ze dat typering van de weefsels op deze antigenen noodzakelijk is voor succesvolle beenmergtransplantaties.

Alle geraadpleegde referenten noemen Els Goulmy de beste in Nederland op haar gebied. Internationaal gezien behoort zij tot de absolute top. Goulmy werkt vaak samen met de zes à zeven andere groepen in de wereld die op dit terrein werkzaam zijn. In deze samenwerkingen is zij dikwijls de drijvende kracht.

Els Goulmy weet haarscherp wat zij moet doen. Ze vindt altijd weer de experts om samen haar plannen te kunnen realiseren. Toptijdschriften als Nature en Science publiceren haar werk. Zij ontving diverse onderscheidingen, zoals vorig jaar de Van Loghemprijs van de Nederlandse Vereniging voor Immunologie.

Els Goulmy heeft een zeer bijzondere, allerminst gebruikelijke carrière doorlopen. Haar loopbaan getuigt van grote inzet, van intellect, van volharding en van inzicht. Zij begon als analiste na een opleiding in Nijmegen. Daarna werkte zij kort in Leiden en daarna in Madison, VS. Ze promoveerde uiteindelijk in Parijs, omdat analisten destijds niet in Nederland mochten promoveren.

Na een sabbatical in 1990 op Stanford werd Goulmy in 1999 benoemd tot hoogleraar in Leiden. Enkele van haar nog jonge pupillen beginnen inmiddels zelfstandig door te breken.