Prof. dr. B.J.P. (Bas) van Bavel
Bas van Bavel, faculteitshoogleraar Transities van Economie en Samenleving aan de Universiteit Utrecht, is een van ’s werelds grootste experts op het gebied van sociaal-economische geschiedenis. Hij ontwikkelde een geheel nieuwe visie op de rol van de markteconomie in onze samenleving. Tot voor kort beschouwden economen en historici de markteconomie als een typisch kenmerk van onze moderne tijd, voortgekomen uit oudere economische systemen. Van Bavels originele, vernieuwende analyse van de rol van de markt in vroegere samenlevingen heeft deze zienswijze radicaal herzien.
Van Bavel heeft laten zien dat ook oudere samenlevingen een dominante markt hebben gekend. Én hij heeft aangetoond dat deze markteconomieën niet stabiel waren. Op den duur wordt een kleine groep via de markt steeds rijker en zet vervolgens de vergaarde rijkdom om in politieke macht en dwangmiddelen, waardoor de markteconomie uiteindelijk implodeert. Markteconomieën zijn door hun eigen dynamiek op de lange termijn nog nooit verenigbaar gebleven met welvaart en gelijkwaardigheid, zo blijkt uit de historische analyses van Van Bavel.
In 1993 promoveerde de laureaat cum laude. Zijn onderzoekscarrière kwam in een stroomversnelling toen hij begon als KNAW research fellow aan de Universiteit van Amsterdam en post-doctoraal onderzoeker aan de Universiteit Gent. Eerst onderzocht hij de opkomst en organisatie van markten in laat-middeleeuws Holland. Daarna breidde hij zijn onderzoeksterrein uit naar economische groei en stagnatie in het pre-industriële tijdperk in Irak, Italië en de Lage Landen. De afgelopen vijf jaar onderzocht Van Bavel de veerkracht van West-Europese samenlevingen, nadat hij in 2013 de prestigieuze ERC advanced grant van de Europese onderzoeksraad had gewonnen. In datzelfde jaar werd hij gekozen als lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Hij is ook bijzonder succesvol als trekker van ‘Op weg naar veerkrachtige samenlevingen’, een van de routes uit de Nationale Wetenschapsagenda.
Micro-data verbinden aan grote vraagstukken
Van Bavels spraakmakende boek ‘De onzichtbare hand – hoe markteconomieën opkomen en neergaan’ verscheen in 2016 bij de prestigieuze uitgeverij Oxford University Press, gevolgd door een Nederlandse editie. Hierin beschrijft Van Bavel de ontwikkeling van samenlevingen in Europa en het Midden-Oosten. Hij analyseert opkomende en neergaande markten in Irak in de 6de tot 11de eeuw, in Noord-Italië tijdens de Renaissance en in de Nederlanden in de late Middeleeuwen en vroegmoderne tijd. Uniek aan zijn aanpak is dat hij als economisch historicus micro-data (bijvoorbeeld over arbeidsovereenkomsten en pachtcontracten) weet te verbinden aan grote vraagstukken uit de sociale wetenschappen. Tegelijkertijd weet hij moderne economische en sociologische theorieën toe te passen op vroegere eeuwen. Deze gedurfde, vernieuwende aanpak op het snijvlak van verschillende disciplines leidt tot een baanbrekende nieuwe theorie over de sociale wortels van economische groei, ontwikkeling en stagnatie.
Volgens de selectiecommissie voor de Spinozapremie heeft Van Bavel een brede belangstelling en een krachtige onderzoeksagenda, waarbij hij steeds verrassende, originele invalshoeken weet te vinden. Hij staat internationaal zeer hoog aangeschreven. Hij schrijft in gezaghebbende internationale vakbladen en won een groot aantal prijzen. Hij staat bekend als een excellent mentor. Al zijn promovendi en postdocs hebben hun loopbaan binnen de wetenschap voortgezet en aanstellingen aan diverse universiteiten in binnen- en buitenland verworven. De hoogleraar treedt veelvuldig op in radio- en tv programma’s en geeft interviews aan kranten en tijdschriften, waarbij hij sociale gelijkwaardigheid en brede welvaart doeltreffend op de agenda zet in het publieke debat.
-
Wie is Bas van Bavel?
1964 geboren op 24 juni in Breda 1988 studeert af als middeleeuws historicus aan de Universiteit Utrecht
1993 promoveert cum laude op een studie naar de economie van de abdij Mariënweerd van de 12de tot de 16de eeuw aan de Universiteit Utrecht en wordt tijdelijk docent aan de Universiteit van Amsterdam
1995 wordt research fellow namens Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen (KNAW) aan de Universiteit van Amsterdam
1998
wordt postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit Gent en in 1999 aan de Universiteit van Amsterdam en onderzoekt de opkomst van de proto-industrie
2001
ontvangt Vidi-beurs van NWO voor onderzoek naar markten in laat-middeleeuws Holland
2006 ontvangt Vici-beurs van NWO voor onderzoek naar economische groei en stagnatie in het pre-industriële tijdperk in Irak, Italië en de Lage Landen
2007 wordt hoogleraar Economische en Sociale Geschiedenis van de Middeleeuwen in Utrecht Wordt academisch directeur van ‘Instituties voor Open Samenlevingen’, een multidisciplinair speerpunt van de Universiteit Utrecht
2010 publiceert ‘Manors and Markets: Economy and Society in the Low Countries, 500–1600.’
2013 gekozen tot KNAW-lid. Krijgt ERC advanced grant van de Europese onderzoeksraad voor zijn onderzoek naar de schokbestendigheid van West-Europese samenlevingen tussen 1300 en 1800. Wordt faculteitshoogleraar Transities van Economie en Samenleving aan Universiteit Utrecht
2016
publiceert ‘The invisible hand’, in het Nederlands vertaald als ‘De onzichtbare hand – hoe markteconomieën opkomen en neergaan.’ Wordt lid van Academia Europaea
2017 wordt trekker van ‘Op weg naar veerkrachtige samenlevingen’, een van de routes van de Nationale Wetenschapsagenda