Prof. dr. A.J.R. (Albert) Heck

Prof. dr. A.J.R. (Albert) Heck (1964) is hoogleraar scheikunde en farmaceutische wetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Heck ontwikkelt technieken om met behulp van massaspectrometrie de structuur en het gedrag van eiwitten in kaart te brengen. Door de grenzen van de technologie steeds verder op te rekken en door samen te werken met topwetenschappers uit verschillende velden, maakt hij het eiwitonderzoek steeds geavanceerder en toegankelijker. Zo draagt hij bij aan een beter begrip van de rol van eiwitten bij ziekte en gezondheid, en daarmee aan betere geneesmiddelen en therapieën.

AlbertHeck.jpg
Prof. dr. A.J.R. (Albert) Heck (beeld: Ivar Pel)

Unieke dubbele expertise

Heck was nog maar 33 jaar toen hij hoogleraar werd aan de Universiteit Utrecht, met als leeropdracht Biomoleculaire massaspectrometrie en proteomics. Proteomics (afgeleid van proteïnen) was toen een piepjong, maar uiterst ambitieus vakgebied. Met grootschalig onderzoek wilde men alle eiwitten in menselijke cellen en hun biologische functies systematisch in kaart  brengen. Heck is dé aanjager van proteomics in Nederland en heeft als wetenschappelijk directeur van het Netherlands Proteomics Centre ons land in de internationale top gepositioneerd. Daarnaast zet hij massaspectrometrie in om steeds grotere complexen van eiwitten te bestuderen, onder meer hoe ze samenwerken in de cel, ‘zoals spelers in een voetbalelftal’. Hecks onderzoeksgroep in Utrecht telt twintig nationaliteiten en levert een constante stroom aan publicaties van hoge kwaliteit. Zelf wordt Heck wereldwijd beschouwd als een van de wetenschappelijke reuzen op zijn vakgebied; zijn dubbele expertise in enerzijds cutting edge massaspectrometrie technologie en anderzijds grootschalig eiwitonderzoek vormt een unieke combinatie.

Heck werkt niet alleen samen met academische wetenschappers, maar ook met technologische en farmaceutische bedrijven. Dat zorgt ervoor dat de door hem ontwikkelde technieken in biomedische laboratoria over de hele wereld worden gebruikt. Zo ontwikkelde hij samen met technologiebedrijf Thermo Fisher Scientific een massaspectrometer die zeer grote eiwitassemblages kan analyseren en die bijvoorbeeld gebruikt wordt voor het bestuderen van therapeutische antilichamen. Momenteel verkent Heck samen met een farmaceutisch bedrijf de mogelijkheden voor kwaliteitscontrole van geneesmiddelen die uit levend materiaal zijn verkregen. Die kunnen bijvoorbeeld worden ingezet bij immunotherapie.

‘Tomeloze energie’

Heck zegt massaspectrometrie te willen blijven vernieuwen en verbeteren, om steeds nieuwe en complexere biologische raadsels te kunnen oplossen. De beoordelingscommissie twijfelt er geen moment aan dat hem dit zal lukken, dankzij zijn tomeloze energie, gedrevenheid en voortreffelijke internationale contacten.

Het weekblad Elsevier zette Albert Heck al in 1999 met vooruitziende blik op een lijst met high potentials. NWO beloonde diverse van zijn voorstellen in open competities. De door Heck gecoördineerde faciliteit voor grootschalige eiwitanalyse Proteins@Work werd in 2014 door NWO beloond vanuit de Nationale roadmap grootschalige onderzoeksfaciliteiten. In 2014 werd Heck gekozen als lid van de KNAW en van EMBO, een internationale organisatie van onderzoekers in de levenswetenschappen. Hij ontving talrijke buitenlandse onderscheidingen, waaronder (in 2015) de Frank. H. Field and Joe L. Franklin Award for Outstanding Achievements in Mass Spectrometry van de American Chemical Society. Het is zeer uitzonderlijk dat een onderzoeker van buiten de Verenigde Staten deze onderscheiding in ontvangst neemt.

Albert Heck werd voor de Spinozapremie voorgedragen door de voorzitter van de afdeling Natuurkunde van de KNAW en de voorzitter van het gebiedsbestuur Chemische Wetenschappen (nu het Domein Exacte en Natuurwetenschappen) van NWO.

Interview | Albert Heck 'Het mysterie van het leven'

Hypothese |  Visionair, vasthoudend en toegankelijk