Vici 2011

Dit jaar schreven 236 onderzoekers een beknopte vooraanvraag voor een Vici. 94 onderzoekers werden uitgenodigd om hun voorstel verder uit te werken. In totaal ontvangen nu 31 wetenschappers een Vici, daarmee krijgt 13 procent van de aanvragers een Vici toegekend. Het percentage goede voorstellen is echter veel hoger. Dat betekent dat NWO door beperkte middelen hele goede onderzoekers moet afwijzen.

Dynamisch kiezen en spelen 
Prof. dr. J.H. (Jaap) Abbring (m) UvT - Econometrics and Operations Research
Dynamische keuze- en spelmodellen zijn onmisbaar bij het bestuderen van sociale zekerheid en werkloosheid, risicogedrag van jongeren, competitiebeleid en innovatie en veel andere problemen. Dit onderzoek ontwikkelt methoden die het makkelijk maken deze modellen breed en effectief toe te passen.

 

Het apathische brein
Prof. dr. A. (André) Aleman (m) RUG/UMCG 
Apathie of het gebrek aan initiatief of interesse om werk, hobby's of andere activiteiten te ondernemen, is een belangrijk symptoom van schizofrenie. In dit project wordt onderzocht welke hersencircuits verstoord zijn bij apathie en of magnetische hersenstimulatie apathie kan verhelpen.

De oorsprong van patronen
Prof. dr. G.J.B. (Jan Bouwe) van den Berg (m) VU - Wiskunde 
In veel fysische en biologische systemen zie je uitgesproken patronen, bijvoorbeeld vingerafdrukken en zebrastrepen, maar ook chaotische gedrag, zoals turbulentie of hartritmestoornissen. Dit onderzoek combineert meetkundige technieken met computersimulaties om zulke patroonvorming en complexe dynamica wiskundig te begrijpen.

Ontrafelen van complexiteit als ALS
Prof. dr. L.H. (Leonard) van den Berg (m) UMCU - Neurologie
Amyotrofische laterale sclerose is een dodelijke ziekte van zenuwen die de spieren aansturen. Het DNA, de leefomgeving en de levensstijl van mensen met ALS wordt vergeleken met die van gezonde mensen om zo de oorzaak van ALS te achterhalen.

Schieten op het beenmerg
Dr. M.L. (Monique) den Boer (v) Erasmus MC - Kinderoncologie
Bloedkanker ontstaat in het beenmerg binnenin de botten. Hierin zitten ook cellen die de kankercellen voeden en laten groeien. De onderzoekers willen aantonen dat de behandeling specifieker kan door behalve de kankercellen ook de voedende cellen selectief te doden.

Mechanische inktvis voor hersenbasischirurgie
Dr. ir. P. (Paul) Breedveld (m) TU Delft – Biomedische techniek
Bij complexe sleutelgatoperaties is er behoefte aan vertakte, flexibele instrumenten die langs organen kunnen worden gemanoeuvreerd. In dit onderzoek worden nieuwe werkprincipes en besturingsmethoden voor deze 'mechanische inktvissen' bedacht en doorgrond. Er zullen nieuwe instrumenten worden ontwikkeld voor hersenbasischirurgie.

Communication and conflict in Africa's mobile margins
Prof. dr. (Mirjam) de Bruijn (v) UL - Institute for History/African Studies Centre
The introduction of new information and communication technology (mobile telephony and social media) is expected to change the African social fabric under duress. This research questions the relation between (re)connecting dispersed people, identity dynamics, generation and gender in (post) conflict societies

Radicale aanpak van katalyse 
Dr. B. (Bas) de Bruin (m) UvA - HIMS (HomKat) 
Met radicaal-type reacties zijn zeer interessante chemische omzettingen mogelijk. Maar zijn radicalen niet veel te reactief om die reacties selectief te krijgen? In principe niet: veel biologische processen verlopen namelijk via uiterst selectieve radicaal-type reacties. In dit bio-geïnspireerde Vici-project proberen de wetenschappers selectieve katalytische radicaal-type reacties voor elkaar te krijgen met synthetische katalysatoren.

Prikkels om risico's te nemen
Prof. dr. I. (Ingolf) Dittmann (m) EUR - Finance Group
Topmanagers krijgen een vorstelijk beloningspakket dat prikkels moet geven om risico's te nemen. De onderzoekers gaan het verband analyseren tussen deze beloningspakketten en de risico's die feitelijk worden genomen. Met de jaloezie van gewone werknemers wordt ook rekening gehouden.

Alledaagse gesprekken met buitenlanders
Dr. M.T.C. (Mirjam) Ernestus (v) RU - Centre for Language Studies
In informele gesprekken spreken moedertaalsprekers veel woorden maar half uit (bijvoorbeeld 'tuuk' voor 'natuurlijk'). Vreemde-taalleerders hebben daar grote moeite mee. Hoe leren zij gereduceerde uitspraakvarianten? Ik ga dit onderzoeken met Nederlanders en Spanjaarden die Frans of Engels leren.

Nieuwe antibiotica tegen akelige bacteriën
Dr. L.W. (Leendert) Hamoen (m) UvA
Steeds meer ziekteverwekkende bacteriën worden resistent en het aantal bruikbare antibiotica raakt op. Celdeling van schadelijke bacteriën remmen zou een doorbraak zijn. De onderzoekers gaan daarom kijken hoe bacteriecellen delen. Dit maakt de ontwikkeling van een nieuwe generatie antibiotica mogelijk.

Extreme verschijnselen in zachte materialen
Prof. dr. (Martin) van Hecke (m) UL - Gecondenseerde materie
Schuim en zand zijn zachte materialen die hun mechanische sterkte geheel kunnen verliezen. In dit onderzoek worden de extreme verschijnselen ontrafeld die deze materialen dan vertonen, zoals schokgolven, niet-lineariteit en breuk. Dit zal leiden tot een nieuw begrip van hun mechanica.

Hoezo zijn vrouwen altijd minder crimineel?
Dr. M.P.C. (Manon) van der Heijden (v) UL - Geschiedenis
Plegen vrouwen altijd en overal minder criminaliteit dan mannen? Dit onderzoek laat zien dat dit statische beeld niet klopt en legt een verband tussen de publieke rollen van mannen en vrouwen en hun aandeel in de criminaliteit in Europa tussen 1600 en 1900.

Bestaat depressie wel?
Prof. dr. P. (Peter) de Jonge (m) RUG - Psychiatrie
Depressie wordt de ziekte met de grootste ziektelast. Maar bestaat depressie wel? Of is het slechts een door psychiaters bedachte combinatie van symptomen? De onderzoekers gaan dit na op basis van de samenhang tussen stemmingsgerelateerde klachten in de bevolking.

Levensprocessen sturen met licht
Dr. J.T.M. (John) Kennis (m) VU - Biofysica
Een van de grote uitdagingen in de biologie is om levensprocessen in cellen en organen te kunnen sturen met behulp van licht, teneinde diepe inzichten te verkrijgen in hun verloop en te kunnen ingrijpen waar gewenst. De onderzoekers gaan de moleculaire 'gereedschappen' die zulke sturende processen mogelijk maken ontwikkelen, bestuderen en verbeteren.

Een extra dimensie in de erfelijkheid
Prof. dr. R.F. (René) Ketting (m) UU/Hubrecht Instituut
Ieder embryo krijgt DNA van de vader en van de moeder. Daarnaast krijgt het nieuwe individu ook informatie mee over hoe dit DNA precies gebruikt dient te worden. De biochemici onderzoeken de mechanismen achter deze fascinerende extra dimensie van erfelijkheid.

Ultrasnelle 3D echografie
Dr. ir. C.L. (Chris) de Korte (m) UMC St Radboud - Klinisch fysisch laboratorium 
Door een nieuwe manier van scannen kunnen 100 keer zo snel echobeelden worden opgenomen als nu mogelijk is. Daarmee kunnen de vorm en de functie van het hart beter in beeld worden gebracht en gevaarlijke vernauwingen in vaten beter worden gedetecteerd.

Cultuurverschillen in het brein
Prof. dr. A.C. (Lydia) Krabbendam (v) VU - Faculteit psychologie en pedagogiek 
Culturen verschillen in de manier waarop mensen met elkaar omgaan. Zijn deze verschillen zichtbaar in het brein? Met behulp van een MRI-scanner bekijken psychologen welke hersengebieden actief worden wanneer mensen uit de Turkse, Chinese of Nederlandse cultuur sociale taken uitvoeren.

Understanding virus replication is key to design antiviral drugs
Dr. F. (Frank) van Kuppeveld (m) UMC St Radboud - Medical microbiology
Viruses rely on the metabolism of their host cell for efficient replication. This project aims to identify host factors essential for replication of enteroviruses, and to develop inhibitors of these host factors to treat infections with these important human pathogens.

Eerlijk zullen we alles delen
Dr. S.M.A. (Susanne) Lens (v) UMCU - Medische Oncologie
De verdeling van pakketjes met erfelijk materiaal (de chromosomen) gaat in delende kankercellen vaak niet goed. De onderzoekers gaan de werking van een moleculaire machine ontrafelen die er in gezonde cellen voor zorgt dat die pakketjes wel eerlijk verdeeld worden.

Geur en cultuur
Dr. A. (Asifa) Majid (v) Max Planck Instituut Nijmegen
Wetenschappers hebben lang gedacht dat het menselijk reukvermogen zwak is. Maar innovatief nieuw onderzoek laat zien dat sommige talen een uitgebreide vocabulaire hebben voor diverse geuren. Dit project onderzoekt culturele variatie in taal en cognitie met betrekking tot geur.

Kiezen in een dynamische omgeving
Prof. dr. W.P. (Pieter) Medendorp (m) RU - Donders Institute for Brain, Cognition and Behaviour 
Het maken van de juiste keuzes in een onzekere, variabele omgeving is een complex probleem. De onderzoekers gaan bestuderen hoe verschillende sensorische, motorische en cognitieve systemen samenwerken in de controle van perceptie en actie in een dynamische omgeving.

De geheime reacties van eiwitten
Prof. dr. J. (Jos) Oomens (m) FOM DIFFER/UvA – HIMS
Hoewel eiwitsequencing tegenwoordig volledig is gebaseerd op dissociatiereacties in een massaspectrometer, zijn de reactiemechanismen zelf niet goed bekend. Hier worden ze onderzocht door een vernieuwende combinatie van massaspectrometrie en infraroodspectroscopie.

Tellen in cellen
Prof. dr. A. (Alexander) van Oudenaarden (m) UU/Hubrecht Instituut
Het maken van een eiwit bestaat uit twee belangrijke stappen: transcriptie waarbij de DNA-code gekopieerd wordt naar het mRNA en translatie waarbij de code in het mRNA-molecuul wordt gebruikt om een eiwit te maken. Dit onderzoek richt zich op het ontwikkelen van nieuwe technologie die het mogelijk maakt om het transcriptie- en translatieproces precies te kwantificeren in intacte cellen met de resolutie van een enkel molecuul.

Nanodeeltjes in vloeistoffen en vloeistoffen in nanostructuren
Dr. R. (René) van Roij (m) UU - Instituut voor Theoretische Fysica
Nanodeeltjes met afmetingen tussen een duizendste en miljoenste millimeter kunnen zich, wanneer ze in een vloeistof zoals zout water zitten, spontaan ordenen in een regelmatige structuur, bijvoorbeeld in een driedimensionale kristallijne stapeling. De onderzoekers zullen het complexe samenspel tussen nanodeeltjes en vloeistof bestuderen om zodoende de gevormde kristallen te kunnen voorspellen of te verklaren. Tevens zullen vloeistoffen in poreuze materialen worden bekeken, met directe relevantie voor het opwekken van energie uit zoet en zout water.

Op zoek naar een zusje van de aarde
Dr. I.A.G. (Ignas) Snellen (m) UL - Sterrewacht Leiden
Sterrenkundigen bestuderen planeten rond andere sterren dan de zon, met als doel te achterhalen uit wat voor gassen hun atmosferen zijn opgebouwd. Zijn er andere planeten zoals de aarde, en komt daar mogelijk ook leven voor?

Oermaterie
Prof. dr. R.J.M. (Raimond) Snellings (m) UU - Department of Physics and Astronomy, Institute for Subatomic Physics
Ongeveer tien microseconden na de Big Bang en bij een temperatuur van een biljoen graden onderging het heelal een faseovergang. Op dat moment condenseerde de vloeistof van quarks en gluonen in de ons nu omringende materie (de protonen en neutronen). Dit onderzoek gaat op het CERN, waar nu honderden mini Big Bangs per seconde gecreëerd worden, deze vorm van oermaterie en de bijbehorende faseovergang bestuderen.

Hoe bacteriën vitamines binnenkrijgen
Dr. D.J. (Dirk) Slotboom (m) RUG - Biochemie
Veel bacteriën hebben net als mensen vitamines nodig in hun dieet. Een interdisciplinair team van biologen, scheikundigen en natuurkundigen gaat proberen om te begrijpen hoe vitamineopname in (ziekteverwekkende) bacteriën werkt op moleculair niveau. Dit onderzoek kan leiden tot de ontwikkeling van nieuwe antibiotica.

Moleculaire origami
Prof. dr. ir. S.J. (Sander) Tans (m) FOM AMOLF - Biophysics
In onze cellen helpen mysterieuze eiwitten om nieuwe aminozuurketens 'op te vouwen' tot een 3D functioneel eiwit. Vouwfouten van deze zogenaamde chaperonnes kunnen tot ziektes zoals Alzheimer leiden. De geheimen van deze hogere origami zullen onderzocht worden door één eiwit aan zijn uiteinden vast te pakken. Op deze manier kan het vouwen als kleine lengte- en krachtveranderingen direct gevolgd worden.

Schimmel neemt gastheer bij de neus
Dr. ir. B.P.H.J. (Bart) Thomma (m) WUR - Laboratorium voor fytopathologie 
Ieder organisme heeft een immuunsysteem om ziekteverwekkers te herkennen en onschadelijk te maken. Toch slagen schimmels erin om planten, dieren en mensen te infecteren. Om dit te doen, gebruiken schimmels een geheim wapen dat het immuunsysteem van de gastheer om de tuin leidt. De onderzoekers gaan uitzoeken hoe dat wapen precies werkt.

Grondslagen van de niet-parametrische Bayesiaanse statistiek
Prof. dr. J.H. (Harry) van Zanten (m) TU/e - Wiskunde
Bayesiaanse statistiek wordt op steeds grotere schaal gebruikt in allerlei complexe
statistische problemen met hele grote aantallen onbekenden. Op dit moment is er nog weinig of geen fundamenteel begrip van de mogelijkheden en beperkingen van dit soort statistische procedures. In dit project wordt theorie ontwikkeld die het mogelijk maakt om optimale statistische procedures te ontwerpen en deugdelijke van ondeugdelijke procedures te onderscheiden.