Vici 2010

32 vernieuwende wetenschappers ontvingen voor de Vici-ronde 2010 ieder anderhalf miljoen euro om onderzoek te doen. Met de Vici (Vernieuwingsimpuls) van NWO investeert NWO zo'n 48 miljoen euro in toptalent.

Kanker bevordert veranderingen in het aanmaken van eiwitten
Prof. dr. R. (Reuven) Agami (m) 16-12-1965, Amsterdam, NKI – genregulatie 
Kanker wordt gekenmerkt door fouten in eiwitproductie. De onderzoekers gaan deze fouten ontrafelen in kankercellijnen met behulp van een nieuw ontwikkelde methode. Ook wordt deze methode toegepast om fouten te vinden in eiwitproductie van kankerpatiënten.

Controle van nanomaterialen 
Prof. dr. E.P.A.M. (Erik) Bakkers (m) 18-12-1972, Loon op Zand, TU/e – Physics / TUD – Physics 
Nanomaterialen worden steeds belangrijker voor diverse toepassingen. In dit onderzoek zullen de groeimechanismen van halfgeleider-nanodraden worden bestudeerd, met als doel de optische en elektrische eigenschappen op atomaire schaal te controleren.

De relatie tussen de vormen en werking van cellulaire machines 
Prof. M.H. (Marc) Baldus (m) 28-11-1967, Bendorf/Rhein (Duitsland), UU – Scheikunde 
Biomoleculen zoals membraaneiwitten voeren essentiële functies uit door hun driedimensionale vorm en omgeving te veranderen. Dit onderzoek heeft als doel deze structuurveranderingen zichtbaar te maken en daarmee nieuwe inzichten in de cellulaire werking van deze systemen te krijgen.

Emotie en perspectief in taalbegrip 
Dr. J.J.A. (Jos) van Berkum (m) 03-01-1962, UU - Utrecht Institute for Linguistics OTS 
Hoe kan het dat we intens kunnen meeleven met de personages in een roman, of het heftig oneens kunnen zijn met het standpunt van de columnist? Met behulp van hersenmetingen wordt onderzocht hoe ons brein taal, emotie en perspectief met elkaar verweeft.

Grafische kaarten en cryptologie
Prof. dr. D.J. (Daniel) Bernstein (m) 29-10-1971, New York (USA), TU/e – IE&IS 
In dit project wordt de dreiging die de vooruitgang in computer architectuur vormt voor het hedendaagse cryptografie van het internet onderzocht, zoals de 'veilige' 1024-bit RSA-sleutel die wordt gebruikt door https:/ /www.google.com. Dit project zal sneller, hoger-beveiliging cryptografie bouwen, ook voor het internet van de toekomst.

Speurtocht naar grenzen van kwantummechanica 
Prof. D. (Dirk) Bouwmeester (m) 25-11-1967, Leiden, UL – Kwantumoptica 
Ondanks de revolutionaire wetenschappelijke bijdrage van kwantummechanica is het de vraag hoe fundamenteel deze theorie is. Via metingen aan kleine spiegeltjes bij extreem lage temperaturen gaan de onderzoekers op zoek naar mogelijke grenzen van kwantummechanica en van 4-dimensionale ruimtetijd.

De Afrikaanse landbouw vooruit helpen 
Dr. E. (Erwin) Bulte (m) 26-04-1968, WUR
Landbouwontwikkeling is waarschijnlijk de meest effectieve manier om het armoedeprobleem in Afrika aan te pakken. Maar hoe komt dit proces van de grond? Dit onderzoek probeert de instituties te identificeren die gepaard gaan met commercialisering en intensivering van de landbouw in Afrika. Speciale aandacht wordt gegeven aan gebieden die recent een episode van geweld hebben doorgemaakt.

Bethe liquids: een nieuwe visie op sterke correlaties 
Dr. J.S. (Jean-Sébastien) Caux (m) 06-11-1971, Sherbrooke (Canada), UvA – Theoretische fysica 
Actuele experimentele bevindingen voor kwantummagneten, ultrakoude atomen en nanodots worden vanuit de bestaande theorie slechts zeer ten dele begrepen. Dit onderzoek ontwikkelt een nieuw theoretisch kader dat de effecten van sterke interacties in laagdimensionale kwantumgecondenseerde materie volledig in kaart zal brengen.

Harvesting the sun.... safely 
Prof. dr. R.G.M. (Roberta) Croce (v) 28-08-1968, Turijn (Italië), RUG 
Deze studie richt zich op de mechanismen die planten gebruiken om zich te beschermen tegen schade door licht terwijl ze toch van fotosynthese gebruikmaken. Het complexe systeem van de fotosynthetische membraam is nog verre van opgehelderd, en de moleculaire mechanismen zijn ook nog lang niet allemaal begrepen. Het doel van dit project is om met een geïntegreerde biologische en fysische benadering de betrokken mechanismen op te helderen.

Zien voorspelt een aanraking 
Dr. H.C. (Chris) Dijkerman (m) 08-04-1966, Njala (Sierra Leone), UU – Psychologische functieleer 
De ruimte rondom ons lichaam is belangrijk bij het maken van bewegingen en het houden van afstand tot elkaar. In dit onderzoek zal getest worden of dit komt doordat het zien van een voorwerp van dichtbij een aanraking op de huid voorspelt.

Biologische ADHD 
Dr. S. (Sarah) Durston (v) 06-04-1974, Chicago (USA), UMCU – Kinder- en Jeugdpsychiatrie 
ADHD is een klinische diagnose die op basis van gedrag wordt gesteld. Maar ADHD is een biologische aandoening, waarschijnlijk met verschillende biologische vormen. De onderzoekers gaan deze vormen onderzoeken, opdat ze in de toekomst bruikbaar zijn voor betere, individuele diagnostiek.

Menselijke waardigheid als basis van mensenrechten? 
Prof. dr. M. (Marcus) Düwell (m) 22-10-1962, Utrecht, UU – Praktische Filosofie/Ethiek Instituut 
Menselijke waardigheid wordt als fundament van mensenrechten gezien. Kan deze funderende rol van menselijke waardigheid filosofisch worden gerechtvaardigd? Welke betekenis kan een concept van menselijke waardigheid hebben voor morele en politieke kwesties rond bio-ethiek en klimaatverandering?

Kankeruitzaaiingen visualiseren en bestrijden 
Prof. dr. P. (Peter) Friedl (m) 17-05-1963, Nuernberg (Duitsland), UMCN – Celbiologie 
Waarom kankertherapieën soms falen is onbekend omdat we weinig weten over de manier waarop een kanker uitzaait. Dit project bekijkt (met behulp van microscopie) de gevolgen van experimentele behandelingen op het gedrag van kankercellen om nieuwe aanknopingspunten voor effectieve behandelingen te verkrijgen.

Draadloos regelen 
Prof. dr. ir. W.P.M.H. (Maurice) Heemels (m) 01-12-1972, TU/e – Werktuigbouwkunde 
Draadloze communicatie vinden we tegenwoordig terug in vele toepassingen thuis, op ons werk en onderweg. Ook voor het computer-gebaseerd aansturen van hightech machines, industriële processen en robots biedt draadloze communicatie ongeëvenaarde mogelijkheden. Onderzocht wordt hoe draadloze regelsystemen werkelijkheid kunnen worden.

Plastic nanocapsules in de levende cel 
Prof. dr. ir. J.C.M. (Jan) van Hest (m) 27-09-1968, Tilburg, RU – Organische Chemie 
Bij veel ziekten is er in de cel een cruciaal proces ontregeld. De onderzoekers bekijken een methode om biologisch actieve plastic nanocapsules te maken die in de cel worden ingebracht, waar ze het niet-functionele proces kunnen herstellen.

Everyday aesthetic preference: a battle of impulses 
Prof. dr. P. (Paul) Hekkert (m) 11-09-1963, Deventer, TU Delft – Industrial Design 
Beauty also follows rules: people like familiar things, but also like new things. This project aims to show that this 'battle' rules aesthetic preference at all experience levels, from the sensory up to the social.

Moleculaire mechanismen van dendritische spineplasticiteit 
Dr. C.C. (Casper) Hoogenraad (m) 31-01-1973, Delft, UU 
Dendritische spines zijn kleine uitlopers van de dendrieten van zenuwcellen. Ze vormen het postsynaptische deel van een synaps. Ze worden verondersteld een belangrijke factor voor de synaptische sterkte te zijn en belangrijke plaatsen van informatieverwerking en opslag in de hersenen. Er is sterke aanwijzing dat de veranderende morfologie van de dendritische spines een belangrijke rol speelt in cognitieve processen. Dit onderzoek richt zich op de rol van cytoskeletmechanismen in de plasticiteit van de dendritische spines en op de betrokken moleculaire mechanismen.

Picoliter druppels als kunstmatige cellen 
Prof. dr. W.T.S. (Wilhelm) Huck (m) 01-01-1970, Sittard, RU – Physical Organic Chemistry 
Cellen zijn klein, vol en worden gestuurd door uitermate complexe netwerken. Dit onderzoek zal door middel van modelreacties in picoliter waterdruppels bestuderen hoe chemische evenwichten en netwerken beïnvloed worden door de typische omgeving binnen cellen.

Verliezen is winnen 
Prof. A.T.M. (Anita) Jansen (v) 18-12-1960, Utrecht, UM 
Obesitas wordt tot op vandaag gezien als een biomedisch probleem dat uitgelokt wordt door de omgeving. En wie eenmaal dik is raakt de kilo’s niet makkelijk meer kwijt. Maar een enkeling lukt het wel. Psychologen bestuderen welke eigenschappen voorspellen wie er wel en niet succesvol afvallen, en hoe we kunnen leren om minder te eten.

De evolutie van de Paratethys: de verloren zee van Centraal Eurazië 
Dr. W. (Wout) Krijgsman (m) 25-12-1966, Rotterdam, UU 
De vorming van de Alpiene-Himalaya gebergteketen transformeerde de Tethysoceaan in de Middellandse Zee en de Paratethys. Deze binnenzeeën hebben in belangrijke mate het klimaat gedurende de laatste 35 miljoen jaar beïnvloed. Over de ontwikkeling van de Paratethys is relatief weinig bekend, maar eerdere studies suggereren dat de terugtrekking van de Paratethys net zo belangrijk is geweest voor het klimaat in Eurazië als de opheffing van de Himalaya. In dit onderzoek worden nieuwe analysemethoden gebruikt om drie cruciale perioden met extreme klimaatverandering te ontcijferen.

Elektrisch schakelbare superhydrofobe oppervlakken 
Prof. dr. F. (Frieder) Mugele (m) 15-12-1966, UT – Physics of Complex Fluids (PCF) 
Druppelvorming en stromingsgedrag van kleine hoeveelheden vloeistof spelen een cruciale rol in tal van hightech apparaten. In dit programma worden 'superhydrophobiciteit' en 'electrowetting' gecombineerd om druppels te manipuleren. Hierdoor ontstaan gefunctionaliseerde oppervlakken waarmee de hydrodynamische, optische en akoestische eigenschappen van water-substraat grensvlakken op ongekende manier reversibel geregeld kunnen worden.

Het DNA-kopieerapparaat onder de loep 
Prof. dr. A.M. (Antoine) van Oijen (m) 06-05-1972, Drunen, RUG – Single-Molecule Biophysics 
Elk organisme dient zijn DNA te dupliceren tijdens celdeling. Dit complexe proces wordt uitgevoerd door een groot aantal eiwitten die het DNA ontrafelen en er twee identieke kopieën van maken. Dit onderzoek heeft als doel nieuwe microscopietechnieken te ontwikkelen om te begrijpen hoe de verschillende eiwitten met elkaar samenwerken.

Van groot tot klein en weer terug 
Prof. dr. M.A. (Mark) Peletier (m) 27-01-1969, Brighton (Groot-Brittannië), TU/e – Wiskunde 
Hightech materialen steunen op complexe processen van nanometer tot millimeterschaal. Millimeterschaalvervorming zorgt voor veranderingen in het atoomrooster, en die leiden weer tot verdere vervorming. In veel systemen werken zo de verschillende schalen complex met elkaar samen. Dit project gaat wiskundige modellen gebruiken om deze schaalsamenwerking te begrijpen.

Versnelt depressie de biologische veroudering? 
Prof. dr. B.W.J.H. (Brenda) Penninx (v) 27-07-1970, Beuningen, VUmc – Psychiatrie 
Depressieve patiënten hebben meer kans om uiteenlopende lichamelijke ziekten te ontwikkelen. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat depressie leidt tot versnelde biologische veroudering. Dit onderzoek gaat na of dit mechanisme klopt en hoe het te voorkomen is.

Verkeerscontrole in de cel 
Dr. ir. E.J.G. (Erwin) Peterman (m) 05-02-1970, Eijsden, VU – Fysica van Complexe Systemen 
Binnen onze cellen is er een druk verkeer van bouwstoffen, celonderdelen en signaalstoffen dat aangedreven wordt door motoreiwitten. Dit onderzoek gaat nieuwe microscopen ontwikkelen waarmee deze motoreiwitten één voor één gemeten, geteld en gevolgd kunnen worden in levende cellen.

Techniek als experiment 
Dr. ir. I.R. (Ibo) van de Poel (m) 27-10-1966, TU Delft – Filosofie 
Nieuwe technieken zoals biotechnologie en nanotechnologie brengen maatschappelijke voordelen en gevaren. Die gevaren zijn vaak niet goed van te voren te voorspellen. Daarom vatten de onderzoekers techniekontwikkeling op als maatschappelijk experiment. Het onderzoek gaat na wanneer zulke experimenten toelaatbaar zijn.

Coenzym-A opnieuw in de aandacht 
Dr. O.C.M. (Ody) Sibon (v) 03-10-1964, Bergen op Zoom, UMCG 
Coenzym-A is een welbekende essentiële cofactor voor de stofwisseling. Toch is in 2001 gevonden dat verminderd CoA metabolisme ook samen gaat met voortschrijdend verlies van neuronale functie. Dit onderzoek probeert de reden voor deze en andere onverwachte observaties te vinden waarbij Coenzym-A in niet-metabolische processen een rol lijkt te spelen. Er zal gebruik gemaakt worden van een fruitvliegmodel waarmee op gerichte wijze CoA-niveau kan worden gemeten en gemanipuleerd.

Bouwen zonder blauwdruk 
Dr. ir. T.H. (Theo) Smit (m) 23-10-1965, Vlaardingen, VUmc – Orthopedie 
Bindweefsels als bot, hoornvlies en huid hebben een extracellulaire matrix met een functionele structuur. Mechanica en het fysische gedrag van matrixmoleculen lijken hieraan ten grondslag te liggen. Vanuit deze hypothese wordt geprobeerd de complexiteit van de tussenwervelschijf te reconstrueren.

Vereenvoudigen van maken van groeperingen 
Prof. dr. J.K. (Jeroen) Vermunt (m) 06-08-1962, Tilburg, UvT – Methoden en Technieken van Onderzoek
Vaak willen onderzoekers personen indelen in groepen, zoals groepen jeugdcriminelen die andere delicten pleegden, groepen consumenten met andere voorkeuren, en groepen depressieve patiënten die verschillende behandelingen nodig hebben. Dit project vereenvoudigt de technieken om zulke groeperingen te maken.

Het gezin als grens 
Dr. S. (Sarah) van Walsum (v) 18-02-1955, Edmonton (Canada), VU –  Rechten 
Tot 1985 mocht een buitenlandse vrouw zonder meer bij haar Nederlandse man in Nederland wonen. Tegenwoordig niet meer. Juridische wetenschappers onderzoeken de wisselwerking tussen familie en gezin in het migratierecht in Nederland, binnen de EU en op internationaal niveau. 

Ultrasnelle optische processorchips 
Dr. K.A. (Kevin) Williams (m) 03-08-1970, Redhill (Groot-Brittannië), TU/e – Electrical Engineering 
Femtoseconde databits worden met ultrasnelheden van terabits per seconde bewerkt in optische chips. De chips bevatten nieuwe driedimensionale nanocomponenten die energiezuinig zijn. Toepassingen van deze technologie zijn te verwachten in sensing, bio-imaging en computernetwerken.

The End of Darkness: How the Universe Ionized its Gas 
Prof. dr. S. (Saleem) Zaroubi (m) 14-10-1963, Nazareth (Israël), RUG – Kapteyn Instituut 
About 400 million years after the Big-Bang the Universe started forming its first stars and galaxies. Radiation from these objects transformed completely ionized cosmic gas. This project aims at detecting and understanding this process using the LOFAR radio telescope.

215 onderzoekers dienden een beknopte vooraanvraag in voor een Vici. 103 onderzoekers werden uitgenodigd om hun voorstel verder uit te werken. In totaal ontvingen 32 wetenschappers (vijftien procent) een Vici. Het percentage goede voorstellen was echter veel hoger. Dat betekent dat NWO door beperkte middelen helaas opnieuw hele goede onderzoekers af moest wijzen.