Vernieuwing van toezicht

Publiek toezicht door rijksinspecties en markttoezichthouders staat onder druk van allerlei maatschappelijke, soms ontwrichtende, dynamiek. Dit vraagt om nieuwe vormen voor de maatschappelijke functie van het toezicht. Het NWA-onderzoeksprogramma Vernieuwing van toezicht voorziet in die behoefte.

  • Doel en doelstellingen

    Het onderzoeksprogramma Vernieuwing van toezicht is een initiatief van de 21 samenwerkende Nederlandse rijksinspecties en markttoezichthouders (kortweg ‘toezichthouders’) in het kader van thematische programmering binnen de Nationale Wetenschapsagenda (NWA).

    Het programma richt zich op fundamentele domeinoverstijgende en praktijkgerichte vragen over de toekomst van toezicht: de vragen die inherent zijn aan het vak van toezichthouden in een veranderende maatschappij. 

  • Budget en doorlooptijd

    Voor deze call for proposals is 4,31 miljoen euro beschikbaar met een maximale looptijd van 5 jaar.

  • Partners

    De 21 toezichthouders zijn verbonden aan de ministeries van Buitenlandse Zaken; Defensie; Economische Zaken en Klimaat; Financiën; Infrastructuur en Waterstaat; Justitie en Veiligheid; Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid; Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen; Sociale Zaken en Werkgelegenheid; Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

  • Achtergrond

    Onafhankelijk publiek toezicht is een kerninstitutie van de rechtsstaat. Toezichthouders oefenen dit toezicht in Nederland uit. Toezicht waarborgt de veiligheid van leefomgeving en producten, de kwaliteit en betrouwbaarheid van diensten en de eerlijkheid op markten.

    De kernvraag voor toezicht is hoe het zich kan vernieuwen, om de borging van publieke belangen te blijven garanderen, en hoe het wendbaar en flexibel kan blijven om duurzaam te blijven inspelen op publieke verwachtingen.

    Om effectief aan de slag te gaan met de kernvraag zet NWO in op een kennisketenbrede onderzoeksbenadering. Dit houdt in dat het programma fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek verbindt en dat het programma de kennisbehoefte vanuit de toezichthouders daarop laat aansluiten.

    In het programma staan zes onderzoeksthema’s centraal die gebaseerd zijn op de in 2018 gepresenteerde Wetenschapsagenda toezicht. De zes thema’s zijn geclusterd in:

    Themacluster A. Legitimiteit en gezag van toezicht in een complexe samenleving

    1. Maatschappelijke veranderingen en hun betekenis voor toezicht
    2. De schuivende verhoudingen tussen private borging en publiek toezicht

    Themacluster B. Kwaliteit en professionaliteit van toezicht

    1. Informatie als input voor maatschappelijk effectieve risicoanalyse
    2. Innovatieve toezichtsarrangementen: nieuwe verbindingen tussen toezichthouders en hun omgeving
    3. Bestuursgericht toezicht en de veranderende aangrijpingspunten voor toezicht

    Themacluster C. Maatschappelijke verantwoording over de publieke waarde(n) van toezicht

    1. Strategieën voor verantwoording en dialoog

    Onderzoekers en toezichthouders worden uitgedaagd om samen tot prikkelende onderzoeksvoorstellen te komen op een of meerdere van deze thema’s.

    Beschikbare ruimte

    In het programma is ruim 4 miljoen euro beschikbaar voor drie interdisciplinaire en kennisketenbrede consortia en een overkoepelend project. Het overkoepelend project zal door de drie consortia in gezamenlijkheid worden uitgewerkt en uitgevoerd. Het zal zijn gericht op kennissynthese en breed ingezette kennisbenutting (voor zoveel mogelijk inspecties en toezichthouders).

    Namens de toezichthouders geeft een Stuurgroep richting aan de ontwikkeling en uitvoering van het programma.

    Wat is de NWA

    De Nationale Wetenschapsagenda (NWA) beschrijft brede, uitdagende onderwerpen die om een nationale aanpak vragen en waarmee Nederlands onderzoek de samenleving en de kenniseconomie kan versterken.

    De NWA is door een innovatief proces met de inbreng van burgers en wetenschappers tot stand gekomen. De NWA is ván en vóór iedereen; de implementatie ervan kan daarom niet anders dan met elkaar! Het doel van de thematische NWA-programma’s, waarin wordt samengewerkt met ministeries, is om antwoorden te vinden op actuele maatschappelijke vragen. In opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) financiert NWO sinds 2018 interdisciplinair, kennisketenbreed onderzoek in het kader van de NWA.

    NWA Lijn 2

    De call for proposals op het thema Vernieuwing van toezicht wordt gerealiseerd in het kader van programmalijn 2. Deze tweede lijn omvat de thematische programma’s die zich lenen voor een brede NWA-aanpak en die in samenspraak met vakdepartementen ontwikkeld worden.

    Kennisbenutting

    Voor deze call is de aandacht voor kennisoverdracht, kennisbenutting en toepassing van de resultaten gedurende de gehele looptijd van de projecten van groot belang. Hiermee wordt de maatschappelijke inbedding van de call geoptimaliseerd en wordt draagvlak gecreëerd voor de bruikbaarheid van de uitkomsten voor beleid en uitvoering.

    Tijdpad

    Vooraanmeldingen moeten dinsdag 15 september 2020, om 14:00 uur CE(S)T, door NWO ontvangen zijn. Uitgewerkte aanvragen moeten donderdag 14 januari 2021, om 14:00 uur CE(S)T, door NWO ontvangen zijn.

    Half november 2020 ontvangen aanvragers van vooraanmeldingen bericht over de beoordeling en selectie. In april 2021 vergadert de beoordelingscommissie over de uitgewerkte aanvragen.

    In mei 2021 besluit de raad van bestuur van NWO over toekenning en afwijzing. Voor eind mei 2021 informeert NWO de aanvragers over het besluit.

  • Contact

    Secretariaat NWA-Vernieuwing van Toezicht

    Yasmine Pentowski, Jolanda Weerman
    E: nwa-toezicht@nwo.nl

    Programmasecretaris

    Merel Groentjes
    E: m.groentjes@nwo.nl
    T: +31 (0) 70 – 3494 344

    Academie voor Toezicht

    Pieter Welp
    Academie voor Toezicht
    pieter.welp@inspectieraad.nl

    Programmacoördinator

    Rob Heinsbroek
    E: nwa-toezicht@nwo.nl
    T: +31 (0) 70 – 3440 987

Vragen? Neem contact op met

Merel Groentjes (NWA)
Beleidsmedewerker
NWO-onderdeel
SGW