Toekenningen 2021

Overzicht van toekenningen in het programma Investeringen NWO-groot.

Zie ook het nieuwsbericht: 
NWO investeert 20 miljoen euro in wetenschappelijke infrastructuur

Overzicht gehonoreerde aanvragen

In het overzicht met toekenningen hieronder staan de titels van alle gehonoreerde aanvragen, de onderzoeksinstellingen, de naam van de hoofdaanvrager en korte samenvattingen.

Laboratorium voor isotopen
Hoogleraar Geologie en Geochemie Gareth Davies, Vrije Universiteit Amsterdam, Faculteit der Bètawetenschappen    
Een bestaand laboratorium aan de VU wordt geüpdatet en uitgebreid. Het lab heeft verschillende meettechnieken om de samenstelling van heel verschillende objecten te kunnen bestuderen: gesteenten (geologie, archeologie, planetaire wetenschappen), menselijke resten (forensische wetenschappen) en kunstobjecten (cultureel erfgoed). Er kan dan bijvoorbeeld meer geleerd worden over:

  • hoe planeten gevormd worden en hoe leven zich kan ontwikkelen op die planeten
  • hoe menselijke resten vergaan om de herkomst van menselijke resten te achterhalen
  • het menselijke dieet en migratiepatronen in de geschiedenis
  • hoe metalen objecten door mensen zijn gemaakt en verspreid via handelsnetwerken
  • de herkomst en samenstelling van kunstwerken, en vervolgens verbeterde conservatietechnieken

De NWO-bijdrage is 4,8 M euro.

Laboratorium voor energie-materialen
Koster, Universiteit Twente, instituut MESA+
Energieconversie en energieopslag worden steeds belangrijker in onze maatschappij. We weten echter onvoldoende van de chemische en elektronische processen die plaatsvinden tussen de verschillende materialen, waaruit een batterij is opgebouwd. En juist op de grensvlakken gebeurt het. In het nieuwe lab kunnen de onderzoekers in batterijen of katalysatoren kijken. Dit kan op drie diepten, dankzij röntgenstraling. Dit gebeurt onder realistische omstandigheden: de accu is tijdens de metingen in bedrijf.

De NWO-bijdrage is 2,2 M euro.

Camera’s voor Cherenkov Telescope Array
Vink, UvA, Astrofysica        
Een internationaal consortium bouwt aan een grote nieuwe telescoop, de Cherenkov Telescope Array. Hiermee kunnen onderzoekers gammastraling beter detecteren en meer leren over zwarte gaten, neutronensterren en zwaartekrachtgolven. Met de subsidie kan Nederland zeer gespecialiseerde camera’s ontwikkelen en produceren voor de toekomstige zuidelijke Cherenkov Telescope Array (CTA) die wordt gebouwd in het noorden van Chili. Jacco Vink gaat het project uitvoeren met astronomen en natuurkundigen van de Universiteit van Amsterdam (Sera Markoff en Christoph Weniger), de Rijksuniversiteit Groningen (Manuela Vecchi en Andrey Baryshev) en het daar gevestigde NOVA-lab.         

De NWO-bijdrage is 1,5 M euro

Laboratorium voor wanden van vloeibaar metaal voor kernfusiereactoren
Morgan, DIFFER, Natuurkunde
In een fusiereactor heersen extreme omstandigheden: de wand van het reactorvat kan daardoor beschadigen of smelten. Vloeibare metalen kunnen worden gebruikt om de wand te beschermen. Dit vloeibare metaal wordt op zijn plaats gehouden in metalen sponzen. Voor de ontwikkeling van dit soort hitteschilden wordt een nieuw laboratorium gebouwd, om ze te bestuderen, te optimaliseren en te testen. Er wordt gebruik gemaakt van nieuwe 3D-printtechnologie voor het printen van metaal, en een speciale testopstelling waarin de delen worden blootgesteld aan plasma.

De NWO-bijdrage is 2,5 M euro.

Elektronenmicroscoop voor dynamische vastlegging biomaterialen
Sommerdijk, Radboudumc, Levenswetenschappen    
Om ziekten als kanker en Alzheimer beter te begrijpen worden steeds betere microscopie methoden ontwikkeld, om goed te kunnen zien wat er precies in cellen gebeurt. Helaas kunnen huidige technieken vaak alleen statische ‘plaatjes’ maken en geen (scherpe) ‘filmpjes’. De onderzoekers introduceren nu een elektronenmicroscoop voor dynamische beeldvorming van biologische materialen en processen die dit mogelijk zal maken en zijn daarmee de eersten ter wereld die met deze nieuwe techniek de vereiste details zichtbaar kunnen maken.

De NWO-bijdrage is 1,5 M euro.

Laboratorium voor meten toxische stoffen
Hankemeier, Universiteit Leiden, Chemie/LW             
Wat is de invloed van omgevingsfactoren op onze gezondheid, zoals leefstijl, voeding en blootstelling aan schadelijke stoffen? Inmiddels weten wetenschappers vooral veel over de invloed van onze erfelijke factoren. Maar omgevingsfactoren zijn minstens zo belangrijk. Ze zijn verantwoordelijk voor zeven op de tien chronische ziekten. Exposome-Scan richt zich op deze factoren, het zogeheten exposoom. Het project bouwt voort op de onderzoeksprogramma’s Exposome-NL en X-omics en geeft onderzoekers uit heel Nederland toegang tot een unieke faciliteit om het exposoom te onderzoeken. Zo kunnen onderzoekers in het lab op grote schaal duizenden chemische stoffen in bloed en urine meten en bijvoorbeeld naar chemische stoffen zoeken, die later tot dementie kunnen leiden. Het ultieme doel is om met alle kennis mensen te helpen gezonder te leven.

De NWO-bijdrage is 3,2 M euro. 

Nieuwe digitale onderzoekstools voor VOC archieven
Van Rossum, Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, Geesteswetenschappen
De VOC heeft zeer gedetailleerde archieven aangelegd over grote delen van de wereld op het gebied van handel, grondstoffen, mensen, politiek, enzovoort. Wereldwijd is het één van de grootste en meest informatierijke archieven over de vroegmoderne geschiedenis van de werelddelen waar zij actief was (vnl. Azië). Het onderzoek met deze archieven is echter tijdrovend en moeilijk, onder meer vanwege (a) de enorme omvang; (b) het oud-Nederlands; (c) de veranderde contexten, zoals veel landen, steden en gebeurtenissen die in de loop der tijd van naam zijn veranderd. Dit project, genaamd Globalise, gaat deze barrières opheffen, zodat alle onderzoekers ter wereld vanachter hun bureau dit belangrijke archief met een digitale infrastructuur sneller en op een nieuwe manier kunnen analyseren.

De NWO-bijdrage is 3,8 M euro.