Van duurzame voedselproductie tot verhinderen virusoverdracht: 32 miljoen voor nieuwe Perspectief-programma’s

Perspectief

Minder CO2-uitstoot, minder overdracht van virussen door de lucht, en een meer duurzame vorm van voedselproductie: zeven consortia van onderzoekers, bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden gaan met een budget van 32 miljoen euro technologische innovaties ontwikkelen voor deze en andere maatschappelijke uitdagingen.

Ze hebben binnen het Perspectief-programma van NWO meer dan 22 miljoen euro toegewezen gekregen vanuit het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Daarnaast dragen 117 betrokken bedrijven en maatschappelijke organisaties bijna 10 miljoen euro bij uit eigen middelen. Daarmee kunnen 74 onderzoekers de komende jaren aan de slag.

Focus op urgente problemen

De gehonoreerde programma’s hebben allemaal een urgent maatschappelijk probleem als uitgangspunt. Zo gaan de consortia op zoek naar oplossingen om het zwaar transport, de landbouw, de staalproductie en de elektronica-industrie op korte termijn te verduurzamen. Ook zijn er programma’s gericht op innovaties in de medische sector, onder andere om te komen tot effectievere behandelingen van artrose, diabetes type-2 en kanker. Een ander actueel onderwerp is de overdracht van virussen via de lucht. Ingenieurs en vloeistofmechanici slaan de handen ineen met virologen en epidemiologen om te komen tot een lijst van bewezen maatregelen om besmettingen tegen te gaan.

Innovatieve oplossingen

‘Ook dit jaar honoreren we weer een indrukwekkend pakket van relevante onderzoeken, waarbij een grote verscheidenheid aan onderzoeksgroepen, bedrijven en maatschappelijke partijen betrokken is’, zegt Margot Weijnen, voorzitter van NWO-domein Toegepaste en Technische Wetenschappen. ‘Het werken in brede consortia met een multidisciplinair karakter maakt dat Perspectief zo’n krachtig instrument is. Het programma helpt de onderzoekers om samen met alle betrokken partners een vuist te maken en te komen tot innovatieve oplossingen voor de maatschappelijke uitdagingen.’

Perspectief

Het Perspectief-programma daagt onderzoekers uit om consortia te vormen met het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Samen werken ze aan technologische innovaties met maatschappelijke impact en het creëren van economische kansen voor Nederland. De onderzoeken richten zich op de grote maatschappelijke uitdagingen en de sleuteltechnologieën en leveren daarmee een bijdrage aan het missiegedreven Topsectoren- en Innovatiebeleid.

 De uitreiking van Perspectief vond plaats op NWO's innovatiefestival TEKNOWLOGY.

Gehonoreerde programma’s

(Bekijk onderaan de pagina zeven video's over de onderzoeken)

Schoon varen op ammoniak
AmmoniaDrive

We hebben zo snel mogelijk alternatieven nodig voor fossiele brandstoffen zoals diesel en aardgas, onder andere om de uitstoot van koolstofdioxide te verminderen en zo klimaatverandering tegen te gaan. Voor zwaar transport zoals zeeschepen en grote vrachtwagens is ammoniak een interessante kandidaat-brandstof. Het gas, dat bekendstaat om zijn karakteristieke geur, heeft een relatief grote energiedichtheid. Daardoor kun je veel energie opslaan in een veel kleiner volume dan in groene waterstof. Het AmmoniaDrive-programma richt zich daarom op de vraag hoe je ammoniak op een energie-efficiënte, schone, betaalbare en vooral veilige manier kunt gebruiken om het huidige voornamelijk op diesel en stookolie gebaseerde zwaar transport te verduurzamen.

Bekijk de video

  • Consortium

    Programmaleider: Prof. dr. Rudy Negenborn (TU Delft)
    Deelnemende kennisinstellingen: MARIN, Rijksuniversiteit Groningen, TNO, TU Delft, TU Eindhoven, Universiteit Twente, UvA, Wageningen Marine Research, Wageningen University & Research
    Bedrijven: Anthony Veder, Boskalis, Bureau Veritas, Circonica, C-Job, Damen, DMO, DNV, Enviu, Progression Ind., Royal IHC, SmartPort, Van Oord, Wärtsilä NL, Yara
    Andere maatschappelijke partners: Bijlboegfonds

Naar circulaire elektronica
Circular Circuits: design of next generation electronics for a circular economy

Onze digitaliserende maatschappij leunt steeds zwaarder op elektronische apparatuur. We moeten het ontwerp, de productie en het gebruik van elektronica radicaal veranderen. Anders gaat de hoeveelheid elektronisch afval de komende twee decennia bijna verdrievoudigen en raken de benodigde grondstoffen in rap tempo op. Dit Perspectief-programma hanteert een systematische aanpak om een volledig circulaire generatie elektronica te ontwikkelen. De onderzoekers werken aan oplossingen voor levensduurverlenging, hergebruik, reparatie, en recycling en kijken hiervoor zowel naar de technologische ontwerpaspecten als naar nieuwe bedrijfsmodellen en geavanceerde recyclingtechnologie. Het project richt zich op toepassingen in telecommunicatie, consumentenelektronica, verlichting en vermogenselektronica.

Bekijk de video

  • Consortium

    Programmaleider: Prof. dr. Arnold Tukker (Universiteit Leiden)
    Deelnemende kennisinstellingen: Erasmus Universiteit Rotterdam, Radboud Universiteit, Rotterdam University of Applied Sciences, Saxion, TNO, TU Delft, TU Eindhoven, Universiteit Leiden
    Bedrijven: A&M Recycling / In2Waste, ASML Netherlands B.V., Drake & Farrell B.V., Famostar emergency lighting B.V., Huawei Finland, KPN B.V., Mirec B.V., Nedap N.V., Neways Technologies B.V., Nexperia B.V., NXP Semiconductors, Rabobank U.A., Reconext Netherlands, Reukema Blocq & Maneschijn B.V., Signify N.V., Umicore N.V., Umincorp B.V.
    Andere maatschappelijke partners: Chip Integration Technology Centre (CITC), Materials innovation institute (M2i), Province of South Holland (PZH), Stichting OPEN

Meer gebruikt materiaal in staal
Data Enhanced Physical models to reduce Materials use (DEPMAT)

Om de CO2-uitstoot van de staalproductie te verminderen en een drastische reductie in de benodigde hoeveelheid ijzererts te realiseren, zou het goed zijn om meer schroot te hergebruiken in het productieproces. Maar dat is complex, omdat de samenstelling van het schroot niet altijd hetzelfde is. Dit leidt tot variaties in de mechanische eigenschappen van het geproduceerde staal, en daarmee tot problemen bij de vervaardiging van staalproducten. Het DEPMAT-programma ontwikkelt nieuwe materiaalmodellen die voorspellen hoe de samenstelling van de grondstoffen en de instellingen van het productieproces de uiteindelijke eigenschappen van het geproduceerde staal beïnvloeden. Op deze manier wordt het mogelijk om meer schroot te gebruiken en toch een constante staalkwaliteit te garanderen.

Bekijk de video

  • Consortium

    Programmaleider: Prof. dr. ir. Ton van den Boogaard (Universiteit Twente)
    Deelnemende kennisinstellingen: TU Delft, TU Eindhoven, Universiteit Twente
    Bedrijven: Bosch Transmission Technology, Geerts Metaalwaren, Outokumpu Nirosta, SKF, Tata Steel
    Andere maatschappelijke partners: M2i

Voorspellen of behandeling werkt
MAESTRO: Metabolic Imaging to Improve Patient-Specific Therapy Outcome

Kanker en aan obesitas gerelateerde complicaties, zoals type 2-diabetes, hebben een enorme en nog altijd toenemende impact op onze samenleving en economie. Preventieve maatregelen en behandelingen voor deze ziekten zijn niet altijd effectief. Dat blijkt meestal pas nadat de patiënt de behandeling al langere tijd heeft gekregen. Om de prognose, kwaliteit van leven en deelname aan de maatschappij van de patiënt te verbeteren en zorgkosten te verlagen, ontwikkelt het MAESTRO-programma nieuwe, niet-invasieve, stralingsvrije beeldvormingstechnologie. Deze moet in een vroeg stadium kunnen voorspellen hoe effectief een leefstijlinterventie of behandeling is voor een specifieke patiënt. Binnen het project richten de onderzoekers zich op borstkanker, uitzaaiingen van kanker in de lever, en een voorstadium van suikerziekte.

Bekijk de video

  • Consortium

    Programmaleider: Dr. Jeanine J. Prompers (UMC Utrecht)
    Deelnemende kennisinstellingen: Amsterdam UMC, Maastricht UMC+, UMC Utrecht
    Bedrijven: Advanced MR Analytics AB (AMRA), Boston Scientific, Cambridge Isotope Laboratories (CIL), MedVision360 BV (MEDrecord), MSD, Philips, Scannexus, Servier, WaveTronica
    Andere maatschappelijke partners: Diabetes Vereniging Nederland (DVN), European Coalition for People living with Obesity (ECPO), Patient panel Oncology Center MUMC+, Stichting Darmkanker, Stichting voor Patiënten met maag- en slokdarmkanker (SPKS)

Virusoverdracht via lucht verhinderen
MItigation STrategies for Airborne Infection Control (MIST)

Sinds COVID-19 wereldwijd toesloeg zijn we ons ten zeerste bewust van het gevaar van zich door de lucht verspreidende ziekten. In het MIST-programma slaan virologen, epidemiologen, vloeistofmechanici en ingenieurs de handen ineen om virusoverdracht via de lucht te begrijpen en te verhinderen. De onderzoekers bestuderen onder verschillende omstandigheden de besmettelijkheid van virussen, de verspreiding van vochtdruppeltjes in de lucht, en de invloed van ventilatie en luchtreiniging op de virusoverdracht. Vervolgens vertalen ze deze kennis in praktische aanbevelingen over welke maatregelen het meest efficiënt, kosteneffectief en duurzaam in te zetten zijn in verschillende omgevingen, variërend van bij mensen thuis tot in ziekenhuizen, scholen en treinen.

Bekijk de video

  • Consortium

    Programmaleider: Prof. dr. Detlef Lohse (Universiteit Twente)
    Deelnemende kennisinstellingen: MARIN, NLR, Radboudumc, TNO, TU Eindhoven, TU Delft, UMC Groningen, Universiteit Twente, Universiteit van Amsterdam
    Bedrijven: Arcadis, BAM, Carrier, Euromate, Greensol, Hiensch Engineering, Heinen & Hopman, I-Vention, Medspray, Novaerus, Philips, PlasmaMade, Signify, Virobuster
    Andere maatschappelijke partners: ArtiZ, CCN, KHN, KNHB, KNLTB, NS, PO-raad, REHVA, Rijksvastgoedbedrijf, RIVM, Sportinnovator, TVVL, VLR, VO-raad

In actie tegen artrose
OAinject

Meer dan 1,5 miljoen Nederlanders lijden aan artrose – een reumatische aandoening van de gewrichten die pijn, stijfheid en moeite met bewegen veroorzaakt. Aangezien artrose een aandoening is die vooral bij ouderen voorkomt, zal door de vergrijzing het aantal patiënten alleen maar toenemen. Op dit moment bestaat er nog geen afdoende behandeling. Het OAinject-programma ontwikkelt nieuwe diagnostische hulpmiddelen die bepalen welke vorm van artrose iemand precies heeft om op maat gemaakte behandelingen mogelijk te maken. Daarnaast werken de onderzoekers aan innovatieve manieren om medicijnen via een depot in het gewricht langdurig, geleidelijk, en ter plaatse toe te dienen. Op deze manier wil het consortium ervoor zorgen dat patiënten een actieve levensstijl kunnen behouden die andere aandoeningen zoals hart- en vaatziekten en dementie helpt voorkomen.

Bekijk de video

  • Consortium

    Programmaleider: Prof. dr. Marcel Karperien (Universiteit Twente)
    Deelnemende kennisinstellingen: ErasmusMC, Maastricht UMC+, Radboudumc, TU Delft, Universiteit Maastricht, UMC Utrecht, Universiteit Twente
    Bedrijven: Chondropeptix, DSM Biomedical, IBIS Technologies, InnoCore Pharmaceuticals, 20Med Therapeutics, Nordic Bioscience, Orthros Medical, Procore, QVQHolding, Ssens
    Andere maatschappelijke partners: Deventer Ziekenhuis, ReumaNederland, Stichting Proefdiervrij

Duurzame voedselproductie door voorspelbare bodem
Soil biodiversity analysis for sustainable production systems (SoilProS)

De intensieve landbouw heeft geleid tot betere opbrengsten, maar ook tot voedselproductiesystemen die steeds meer broeikasgassen uitstoten en weinig weerbaar zijn tegen extreem weer en ziekteverwekkers in de bodem. Nederland en andere landen binnen de Europese Unie hebben de ambitie om de voedselproductie duurzamer te maken, de natuurlijke weerbaarheid van gewassen tegen ziektes te herstellen en de lucht- en waterkwaliteit te verbeteren. Het verhogen van de biodiversiteit in de bodem is cruciaal om de hiervoor benodigde functionaliteit van de bodem te herstellen. Het SoilProS-programma gebruikt kunstmatige intelligentie om te voorspellen op welke manier biodiversiteit in de bodem de effectiviteit van in te voeren maatregelen kan verbeteren.

Bekijk de video

  • Consortium

    Programmaleider: Prof. dr. ir. Wim H. van der Putten (NIOO-KNAW)
    Deelnemende kennisinstellingen: HAS Hogeschool, NIOO-KNAW, Universiteit Twente, Universiteit Utrecht, Universiteit van Amsterdam, Wageningen University & Research
    Bedrijven: Agrifirm, Barenbrug, Eijkelkamp, ESTI-impact BV (ESTI), Friesland-Campina, Hilbrandlab (HLB), Kekkilä-BVB, Plant Health Cure (PHC), Stichting Aardbei Onderzoek, Syngenta, Vitens
    Andere maatschappelijke partners: LTO Nederland, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), Provincie Gelderland, Provincie Noord-Brabant, Rijkswaterstaat, Wij.land

Video

Bekijk hieronder video's  over de zeven gehonoreerde programma's.