Inclusief beoordelen

NWO wil onderzoek met maatschappelijke en wetenschappelijke impact bevorderen. Daarvoor is het belangrijk dat wetenschap door mensen met allerlei verschillende ervaringen wordt bedreven. Een verscheidenheid aan perspectieven zorgt voor vernieuwend en creatief onderzoek.

NWO wil het beoordelingsproces van aanvragen optimaliseren en het vaak beperkte ideaalbeeld over wat een goede wetenschapper of een goede aanvraag is, verbreden. Om dat te bereiken zet NWO twee video’s in voor referenten en commissieleden die betrokken zijn bij het beoordelingsproces. De video’s informeren over onbewuste overtuigingen rondom dit ideaalbeeld en bieden concrete handvatten, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, om het beoordelingsproces te optimaliseren.

Beperkt ideaalbeeld

Stereotypen beïnvloeden het impliciete ideaalbeeld van een aanvrager en een aanvraag. Beoordelaars kunnen dit ideaalbeeld onbedoeld meenemen in het beoordelingsproces. Zodoende kunnen ideaalbeelden leiden tot vooringenomenheid in beoordelingen: ze zorgen ervoor dat de lat voor bepaalde aanvragen/aanvragers hoger komt te liggen en er extra kritisch gekeken wordt. Dit soort effecten wordt ook wel een dubbele standaard genoemd. Een beperkt ideaalbeeld kan bovendien resulteren in negatieve reacties en lagere beoordelingen voor aanvragers die minder goed in het ideaalbeeld passen (Wynn & Correl, 2018). Aanvragers die wél goed in het ideaalbeeld passen krijgen juist vaak het voordeel van de twijfel. Zichtbare kenmerken zoals geslacht, etniciteit en leeftijd spelen een belangrijke rol in de mate waarin een aanvrager in het ideaalbeeld past. Maar ook minder zichtbare of zelfs onzichtbare kenmerken spelen een rol in beoordelingsprocessen. Zo komt een accent of een beperking pas naar voren tijdens een interview, maar kan dan wel een dubbele standaard oproepen.

Ter illustratie: wanneer een aanvrager jonger is dan je op grond van de doelgroep van het onderzoeksprogramma zou verwachten, kan dit vragen oproepen over diens kwaliteit, verdienste en onafhankelijkheid. Bovendien is aangetoond dat beoordelaars een jonge leeftijd bij mannen vaker als een voordeel uitleggen (“veelbelovend”) en bij vrouwen als een nadeel (“onervaren”) (Malmström, Johansson & Wincent, 2017).