Chemie van Materialen

Materialen zijn overal in ons dagelijks leven en spelen een sleutelrol om oplossingen te bieden voor maatschappelijke uitdagingen. De werkgemeenschap “Chemie van Materialen” richt zich op het brede en multidisciplinaire materialenveld en omvat de volledige levensloop van een breed scala aan materialen.

Materialen zijn overal en zijn er in vele vormen. We gebruiken ze voor wonen, transport, elektronica, kleding en voedsel, gezondheidszorg en energieopwekking. Bij dit brede gebruik van materialen hoort een breed veld aan materialenonderzoek. Het is een multidisciplinair veld waarin expertise vanuit de chemie, natuurkunde, biologie en engineering samenkomen. Het omvat de cyclus van ontwerp, synthese en karakterisatie tot performance. Ook zijn er vele soorten materialen, zoals organische, anorganische en hybride materialen, opgebouwd uit (bio)macromoleculen, colloïden, kleine moleculen, enzovoort. Nieuwe opkomende materialen reageren op externe stimuli en zijn geïnspireerd door de natuur, zoals lichtgewicht sterke materialen, bioactieve materialen en zelfhelende coatings. Andere nieuwe materialen zijn meta-materialen die hun eigenschappen niet ontlenen aan de bulkeigenschappen, maar aan slim ontworpen (nano)structuren. Deze materialen hebben unieke eigenschappen die niet in de natuur voorkomen. Nieuwe materialen staan aan de basis van oplossingen voor grote maatschappelijke uitdagingen zoals voedselvoorziening, gezondheid, opwekken en besparen van energie, duurzaamheid van transport en schaarste van grondstoffen. Bijvoorbeeld volledig degradeerbare of herbruikbare materialen, materialen gemaakt uit duurzame bronnen, materialen voor hoog efficiente zonnecellen, materialen voor energieopslag, en responsieve sensormaterialen voor de gezondheidszorg.

Chemie van materialen in Nederland

De wetenschappelijke kwaliteit van de Nederlandse Materials Science hoort tot de hoogste van de wereld. Nederland heeft een sterke ambitie om deze positie voor te zetten en wil in 2030 tot 2040 een voorloper zijn van technologieën voor rational design van materialen met hoge toegevoegde waarde uit duurzame bronnen.

De Nederlandse materialenonderzoekswereld – de academische gemeenschap en het bedrijfsleven- verkeert in een uitstekende uitgangspositie voor het uitvoeren van fundamenteel en toegepast onderzoek. en zal leiden tot wetenschappelijke doorbraken en uitvindingen. De vindingen hieruit zullen de Nederlandse industrie versterken en zullen een sleutelrol spelen in grote maatschappelijke uitdagingen als voedselvoorziening, gezondheid, energie, duurzaamheid en grondstoffen.

Het materialenonderzoek in Nederland is sterk interdisciplinair en relevant voor verschillende Nederlandse topsectoren, wat ook het multidisciplinaire karakter van het veld weerspiegelt. Betrokken topsectoren zijn High Tech Systems and Materials, Chemie,  Energie, Agrifood en Life Sciences and Health. In de afgelopen jaren heeft dit al tot verschillende initiatieven binnen het Kennis- en Innovatiecontract geleid, zie Materialen-NL.

Materiaalwetenschap is breed vertegenwoordigd op Nederlandse universiteiten, met  tientallen onderzoeksgroepen, die zich actief richten op nano-, meso- en macroscopische materialen.  Het Nederlandse materialenonderzoek heeft een uitstekende internationale reputatie. Het NWO-instituut AMOLF richt zich expliciet op het onderzoek naar complexe functionele materialen en ook andere NWO-instituten hebben raakvlakken met het materialenonderzoek. Daarnaast zijn ook TNO, DPI en M2I erg actief binnen het materialenonderzoek. Ook zijn er nauwe banden met het bedrijfsleven aanwezig, waaronder grote spelers als ASML, Tata Steel, Shell, DSM en AkzoNobel en ook innovatieve start-ups zoals Hyet Solar and Hydrogen, Xilloc Medical, Materiomics en Cybe Construction.

Werkgemeenschapscommissie Chemie van Materialen

De werkgemeenschapscommissie Chemie van Materialen adviseert het Bestuur van het NWO-domein Exacte en Natuurwetenschappen (ENW) gevraagd en ongevraagd over voorstellen voor nieuwe programma's. De commissie speelt tevens een rol in de bewaking van de voortgang van lopende programma's.

De commissie Chemie van Materialen is als volgt samengesteld:

Katja Loos, voorzitter, polymeren
Roxanne Kieltyka , vicevoorzitter, biomaterialen
Andrea Baldinanomaterialen voor energietoepassingen
Nadia Grossiord, polymeren
Jasper van der Guchtfysische chemie van zachte materie
Nathalie Katsonisdoor de natuur geïnspireerde slimme materialen
Andries Meijerink, anorganische vaste stof chemie
Elias Vliegvaste stof chemie
Ilja Voets, zelforganiserende zachte materialen

NWO-secretaris: Eliane van Dam

Taken en werkwijze werkgemeenschapscommissies

De werkgemeenschapscommissies hebben de volgende taken:

  • Identificeren van nieuwe ontwikkelingen op het subgebied van de werkgemeenschapscommissie;
  • Contact onderhouden met het onderzoeksveld;
  • Onderhouden van het netwerk met NWA, topsectoren, KNCV, etc;
  • Het bewaken van de voortgang van lopende onderzoeksprogramma's die tot het betreffende subgebied behoren, inclusief het adviseren van de Tafel Chemie bij afsluiting van deze programma's;
  • Monitoring van lopend onderzoek en bestaande faciliteiten én nieuwe initiatieven;
  • Mede vormgeven en uitvoeren van de netwerk- en forumfunctie van NWO in overleg met het veld (zoals tijdens CHAINS);
  • Gevraagd en ongevraagd advies aan de Tafel Chemie en aan het ENW-bestuur.