Onderzoeksprogramma biodiversiteit werkt
Het Onderzoeksprogramma Biodiversiteit werkt (OBW) betrekt stakeholders bij wetenschappelijk onderzoek naar de bescherming van de Nederlandse natuur.
Interacties tussen flora, fauna en micro-organismen maar ook klimaatverandering, schaarse ruimte en de komst van uitheemse soorten, zijn factoren die invloed hebben op ecosystemen en diensten die de natuur ons levert. Beter inzicht in deze factoren draagt bij tot evenwichtig natuurbeleid en weloverwogen investeringen ter bescherming van onmisbare ecosystemen.
Het Onderzoeksprogramma Biodiversiteit werkt vloeit voort uit het gelijknamige beleidsprogramma dat door een aantal ministeries is ondertekend. Het onderzoeksprogramma wil kennis ontwikkelen om beleidsvragen te kunnen beantwoorden.
-
Doel en doelstellingen
In 2008 is het beleidsprogramma 'Biodiversiteit werkt (2008-2011)' uitgekomen, dat is ondertekend door een aantal ministeries. Dat beleidsprogramma heeft een paragraaf over het verkrijgen van nieuwe kennis over biodiversiteit. NWO heeft sinds de jaren negentig verschillende biodiversiteitsprogramma’s succesvol afgerond. Voortvloeiend uit het beleidsprogramma heeft NWO samen met het Ministerie van Economische Zaken het Onderzoeksprogramma Biodiversiteit werkt ontwikkeld.
Het Onderzoeksprogramma Biodiversiteit werkt zoekt antwoorden op beleidsvragen over drie thema's:
- Dynamische natuur
- Ecosysteemfuncties en –diensten
- Ruimtelijke schaarste
De nadruk ligt op de Nederlandse situatie op het gebied van terrestrisch en zoet-aquatisch onderzoek, eventueel uitgebreid naar de situatie in omringende landen.
Dynamische natuur
De natuur wordt beïnvloedt door verschillende factoren. Er komen bijvoorbeeld nieuwe soorten ons land binnen. Maar biodiversiteit in Nederland bevindt zich ook deels in natuurgebieden met een dynamisch karakter, zoals kustgebieden, natuurherstelgebieden waar landbouw plaats heeft gemaakt voor natuurontwikkeling of landelijke gebieden die steeds meer verstedelijken. Voor een beter begrip van de veerkracht van het ecosysteem is het niet alleen belangrijk om ecologische, economische en cultuurhistorische veranderingsprocessen te begrijpen, maar ook hoe (sub)ecosystemen op elkaar inwerken.
Resultaten van dit onderzoek dragen bij aan:
- een beter beheer van natuurgebieden;
- een betere uitvoering van behoud en beheer in een landelijk gebied met verschillende vormen van landgebruik.
Ecosysteemfuncties en –diensten
De mens onttrekt onmisbare producten en diensten uit de natuur. Voedsel is het meest bekend, maar ook het vastleggen van CO2, de productie van zuurstof, schoon grondwater, schone lucht, gewasbestuiving en het onderdrukken van ziekten en plagen zijn belangrijke ecosysteemdiensten.
Resultaten van het onderzoek dragen bij aan de ontwikkeling van beleid dat:
- natuur (groen) onmisbare diensten uitvoert voor het leven op aarde;
- duidelijk maakt dat groene functies en diensten voor iedere burger van belang zijn.
Ruimtelijke schaarste
De schaarse ruimte in ons land en in West-Europa wordt gekenmerkt door ruimtebeslag, versnippering en het doorsnijden van essentiële verbindingswegen. Dit heeft lokaal effect op de biodiversiteit. Lokale biodiversiteit wordt onder andere ook bepaald door de wijze waarop soorten en stofstromen zich verplaatsen en door de (lokale) historie. De rol van micro- en macrobiodiversiteit in lokale ecosystemen en de wijze waarop land- en waterecosystemen met elkaar in verbinding staan, kunnen belangrijke informatie opleveren voor het beheer van de biodiversiteit in Nederland. Resultaten van onderzoek dragen bij aan beleid dat:
- natuur breder benadert dan alleen natuurterreinen;
- basale ecosysteemdiensten en biodiversiteit in een intensief gebruikt landschap essentieel acht en beschermt.
-
Budget en doorlooptijd
Onderzoeksprogramma ‘Biodiversiteit werkt’ is in 2010 van start gegaan. Het is gefinancierd door het ministerie van LNV (1.25 M€) en NWO 2.4 M€. Het omvatte veertien projecten, acht aio’s en zes postdocs. Zij deden onderzoek aan drie thema’s: dynamische natuur, ecosysteemdiensten en ruimtelijke schaarste. Bij elk project waren vanaf de aanvraag een of meerdere stakeholders/eindgebruikers betrokken.
Het Onderzoeksprogramma biodiversiteit werkt loopt van 2010 tot 2016.
Financiering
NWO en het Ministerie van Economische Zaken financieren het onderzoeksprogramma. Het budget bedraagt 3,65 mln euro.
Subsidieronde gesloten
De eerste subsidieronde leverde 12 onderzoeksprojecten op. In november 2012 kwamen daar nog 2 onderzoeksprojecten bij van de tweede subsidieronde.
-
Commissies
Stuurgroep
Drs. Rob Wolters (voorzitter), Executive director European Centre for Nature Conservation
Dr. Annemieke van der Kooij, NWO-ALW
Ir. Niek Hazendonk, ministerie LNV, Directie Agro en Natuur.Programmacommissie
Prof. Joop H.J. Schaminée (voorzitter), Wageningen UR
Dr. Matty P. Berg, Vrije Universiteit Amsterdam
Prof. Martin J. Wassen, Universiteit Utrecht
Dr. Frans J. Sijtsma, Rijksuniversiteit Groningen
Mw. Prof. Ellen van Donk, NIOO-KNAW
Drs. H.J. (Hayo) Haanstra, Ministerie EZ
Dr. Bart F. van Tooren, Natuurmonumenten
Drs. Wim Lammers, Staatsbosbeheer
Dr. Piet Bremer, Provincie OverijsselBeoordelingscommissie 1e ronde
Prof. dr. Jan M. van Groenendael, GAN
Prof. dr. Olivier Honnay, Katholieke Universiteit Leuven
Dr. Horst Korn, German Federal Agency for Nature Conservation
Dr. Xavier le Roux, Fondation pour la Recherche sur la BiodiversitéBeoordelingscommissie 2e ronde
Stakeholders:
Drs. H.J. (Hayo) Haanstra, Ministerie van Economische Zaken
Dr. P. (Piet) Bremer, Provincie Overijssel
Drs. Wim Lammers, StaatsbosbeheerWetenschap:
Prof. Jan M. van Groenendael, Radboud Universiteit Nijmegen
Dr. Ard Hordijk, Hordijk ConsultingContactpersoon Open Access van data
NWO is voorstander van open access van data. Data en/of metadata gegenereerd in het onderzoeksprogramma biodiversiteit werkt worden na afloop van het project beschikbaar gesteld aan NLBIF. Contactpersoon bij NLBIF is Dr. Cees H.J. Hof (c.h.j.hof@uva.nl; 020- 525 5496).
Publicatie Samen werken aan Biodiversiteit
Na het wetenschappelijk eindsymposium is de publicatie ‘Samen werken aan Biodiversiteit’ gemaakt. Deze is te vinden onderaan deze pagina.
-
Symposia
Gedurende de looptijd van het programma Biodiversiteit Werkt zijn meerdere symposia georganiseerd.
Klik op de onderstaande links voor verslagen van de symposia.
Publicaties
-
Projectbeheer
Wat komt erbij kijken nadat NWO uw onderzoeksvoorstel heeft toegekend? We nemen u stapsgewijs mee door de verschillende projectfases: van opstart, via looptijd naar de afsluiting.